БЕЗ-КАРНІЛОВІЧ Міхаіл Вопіспавіч (1796 г., Магілёўская губерня – 1862 г.) – беларускі, як некалі пісалі, «дваранскі гісторык», краязнавец і этнограф, вайсковы тапограф і статыстык.

Скончыў у 1816 г. 1-ы кадэцкі корпус, у 1831 – 1847-х гг. кіраваў тапаграфічнай экспедыцыяй у Мінскай, Наўгародскай, Валынскай, Віцебскай, Магілёўскай губерніях і Беластоцкай вобласці. Маючы адпаведныя паўнамоцтвы (для «определенных целей» царскага ўрада) дэталёва даследаваў гісторыю Беларусі, вывучаў архівы, запісваў народныя паданні пра помнікі археалогіі і этнаграфіі, стаў аўтарам шматлікіх прац па беларускім краязнаўстве.

Без-Карніловіч для сябе і іншых па-свойму вызначаў межы Беларусі і Літвы. Не сённяшняй, а той, летапіснай, што была паміж сённяшнімі Мінскам, Навагрудкам, Слонімам і Маладзечна). Уласна Беларусь ён бачыў на полацка-віцебска-магілёўскіх землях з улікам таго, што там эканамічна, ваенна і культурна ўзвысіліся крывічы і радзімічы. Ён узвышаў беларусаў як самастойнае племя, далучаў іх у «адзін шэраг з суседнімі народамі». Падкрэсліваў велізарнае значэнне Полацка і Полацкай зямлі, даказваў, што першыя са стваральнікаў ВКЛ мелі па сваім паходжанні карані ад старажытных полацкіх князёў (гэта ў другой палове XX ст. аргументуе неаспрэчнымі доказамі сумленны даследчык, глыбокі знаўца беларускай гісторыі М.Ермаловіч, пацвярджаючы, што той жа Міндоўг, які далучыўся да ўтварэння ў першай палове XIII ст. ВКЛ, быў нашчадкам рэпрэсіраваных кіеўскімі князямі полацкіх князёў, і ў прыватнасці збеглага ў суседнюю летапісную Літву аднаго з палачан).

Без-Карніловіч сабраў шмат краязнаўчых звестак пра Віцебск, Полацк, Лепель, Лукомль, Друцк, Оршу, Мсціслаў, Магілёў і іншыя беларускія гарады, а таксама пра побыт беларускага сялянства.