ВІЦЕБСКІ ЦАРКОЎНА-АРХЕАЛАГІЧНЫ МУЗЕЙ існаваў у 1893 — 1919 гг. Заснаваны Е.Р.Раманавым і А.П.Сапуновым, супрацоўнічалі Дз.І.Даўгяла, М.Ф.Кусцінскі, М.Я.Нікіфароўскі, A.М.Семянтоўскі. Першыя экспанаты сабраны ў Віцебску. Папаўняўся выпадкова знойдзенымі рэчамі і матэрыяламі археалагічных раскопак на Віцебшчыне.

У 1905 г. было 1247 экспанатаў, у т.л. ўзоры народнай разьбы па косці і дрэве, манеты, медалі, царкоўнае начынне, творы беларускіх мастакоў 17 — 18 ст., рукапісныя кнігі, дакументы ўстаноў Полацкай епархіі, апісаныя Сапуновым у кнізе «Архіў Полацкай духоўнай кансісторыі» (1898) і інш. У 1919 г. большасць матэрыялаў перададзена Віцебскаму губернскаму музею (глядзіце Віцебскі абласны краязнаўчы музей).