Галоўная | Рэгістрацыя | Уваход | RSS | Пятніца, 29.03.2024, 00:39 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
ДЫВАНГалоўная »ДЫВАН – 1) тканы (часам вышываны, вязаны) выраб з воўны, шоўку, бавоны, лёну або штучнага валакна, прызначаны для ўпрыгожання і ўцяплення жылля. Дыван прыбівалі да сцяны, як і дэкаратыўнымі посцілкамі, засцілалі ложак; імі ўпрыгожвалі інтэр’еры царкоўных храмаў. Дыван быў абавязковым атрыбутам вясельнага абраду (у час шлюбу пад ногі маладым слалі дыван або посцілку). Найбольш пашыраная кампазіцыя дыванаў – геаметрычны ці раслінны арнаментальны ўзор па цэнтры поля, акаймаваны шлякам. Беларускае дыванаткацтва мае шматвяковыя нацыянальныя традыцыі ў распрацоўцы ўзорыста-колеравых кампазіцый, тэхнік і прыёмаў ткання (глядзіце Ткацтва). Археалагічныя знаходкі сведчаць, што на Беларусі дываны вядомы з часоў Кіеўскай Русі. Самыя старажытныя – бязворсавыя двухбаковыя дываны-кілімы. Ворсавыя дываны пачалі вырабляць у канцы 14 ст. У 14 – 17 стст. дыванаткацтва паступова ператварылася ў рамяство: узніклі ткацкія цэхі ў Слоніме (1605), Капылі (1652) і інш., а таксама ткацкія майстэрні пры маёнтках і манастырах, у якіх працавалі прыгонныя сяляне. Дываны-кілімы ткалі ў нескладанай тэхніцы палатнянага перапляцення з выкарыстаннем каляровага ўтку, які ўтвараў звычайна геаметрычныя ўзоры. У 16 – 18 стст. традыцыйны геаметрычны арнамент дапоўніўся раслінным – стылізаваныя кветкі, вазоны і інш. Паступова ўскладнілася тэхніка ткання дываноў. Пачалі выкарыстоўваюць розныя віды пераборнага ткацтва, якое дазволіла разнастаіць узор і колеравую гаму тканін (матывы стылізаваных кветак, галінкі з лісцем, гарманічна скампанаваныя вакол цэнтра). Вёска Паставічы Старадарожскага раёна Унікальная з’ява ў еўрапейскім ткацтве – падвойныя дываны, якія выраблялі на Беласточчыне і Гродзеншчыне, часткова на Віцебшчыне. Складаная тэхніка выканання (глядзіце Падвойнае ткацтва) патрабавала ад ткачых вялікага майстэрства. Падвойныя дываны выкарыстоўвалі звычайна ў вясельным абрадзе, таму на іх вытыкалі матывы вясельнага карагода з фігуркамі дзяўчыны і хлапца, а таксама выявы птушак, зрэдку дрэва жыцця. У наш час узорныя кампазіцыі дываноў сталі больш разнастайнымі за кошт распрацоўкі асобных элементаў і шматколернасці. Кампазіцыі з папярочных палос, дзе спалучаюцца элементы расліннага і геаметрычнага арнаменту, пераважаюць у дываноў Гродзенскай вобласці. Для дываноў Гомельскай вобласці характэрны буйныя геаметрычныя ўзоры, вакол якіх кампануюцца меншыя элементы, і яркая насычаная колеравая гама (некаторыя дываны нагадваюць тканыя вітражы). Дываны Мінскай і Магілёўскай абласцей як шматколерныя, так і двухколерныя з геаметрычным і раслінным арнаментам. На Віцебшчыне дываны больш стрыманага колеру – пераважна двухколерныя з геаметрычным малюнкам. Вышываныя дываны дэкорам і кампазіцыяй падобныя на тканыя. 2) Вырабы, маляваныя на тканіне, радзей паперы або цыраце, прызначаныя для ўпрыгожання інтэр’ера жылля. Глядзіце маляваныя дываны. Аўтар: Крыніца: Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І.П. Шамякін (галоўны рэдактар) [і інш.]. - Мінск: БелСЭ, 1989. - 375 с. |
|