ГАНЧАРЫГалоўная »
ГАНЧАРЫ – рамеснікі, спецыялісты па вырабу з гліны посуду і іншых рэчаў (глядзіце Ганчарныя вырабы). У канцы 16 — 18 ст. ў многіх гарадах Беларусі ганчары аб'ядноўваліся (з рамеснікамі іншых спецыяльнасцей) у цэхі. Сяліліся кампактна, фарміруючы цэлыя вуліцы, што атрымалі назвы Ганчарных. Мелі свой статут, які прадугледжваў пэўны парадак прыёму майстроў у цэх, выбараў і справаздач цэхмістраў, правядзення сходак, найму і пераходу па ступеньках цэхавай іерархіі вучняў і чаляднікаў, акрэсліваў іх абавязкі, рэгламентаваў вытворчую дзейнасць, нормы паводзін, забараняў пазацэхавым ганчарам займацца рамяством і г.д.
Ганчар за работаю. Вёска Гарадная Столінскага раёна. Пачтак 20 ст.
Тэрмін навучання рамяству ганчара (у залежнасці ад узросту вучняў) складаў 4 — 6 гадоў, пасля чаго тыя маглі працаваць чаляднікамі. Паўнапраўнымі членамі цэха былі толькі майстры. Для атрымання гэтага звання чаляднік павінен быў паказаць сваё майстэрства: зрабіць некалькі рэчаў пэўных памераў — гаршчок і збанок «шырынёю ў тры пядзі», макацёр «велічынёю ў карэц», міску і рынку «шырынёю ў чвэрць». Ганчары, удастоеныя звання майстра, мелі права на адкрыццё ўласнай майстэрні і продаж вырабаў. У параўнанні з вясковымі рамеснікамі гарадскія майстры мелі больш дасканалую тэхналогію вытворчасці, вышэйшую якасць прадукцыі, больш разнастайны яе асартымент. Пасля ліквідацыі ў 1902 г. цэхавай сістэмы, якая функцыяніравала на падставе заканадаўчых дакументаў канца 18 — 19 ст., усе ганчары маглі самастойна займацца рамяством, мець уласныя майстэрні. У пачатку 20 ст. большасць працавала ў вёсках і мястэчках. У вёсках ганчарства звычайна было дадатковым рамяством у гаспадарцы сялян. Прафесійныя навыкі, веды і вопыт звычайна перадаваліся ад бацькоў іх дзецям, сваякам. Ганчары павінны былі дасканала валодаць пэўнымі навыкамі: умець выбраць неабходны гатунак гліны, падрыхтаваць фармовачную масу, фармаваць вырабы, рабіць засцерагальна-дэкаратыўную апрацоўку і абпаліць іх.
Сучасны ганчар
Ганчароў у вёсцы называлі народнымі мянушкамі — «гаршкалепы», «гаршчэчнікі», кваліфікаваных рамеснікаў, якія выраблялі паліваную кераміку, — «паліўнікі».
У наш час на прадпрыемствах шырока ўжываецца падзел працы, звязаны з выкананнем розных тэхналагічных аперацый — падрыхтоўкай фармовачнай масы, фармоўкай, размалёўкай, тэрмічнай апрацоўкай ганчарных вырабаў.
|