КОЛАСАЎСКІ ЗАКАЗНІК заснаваны ў Стаўбцоўскім раёне паводле пастановы Савета Міністраў
БССР ад 22.9.1972 г. з мэтай захавання прыроднага комплексу мясцін, звязаных з жыццём і творчасцю пісьменніка Я.Коласа. Агульная плошча 269 га. Уключае тэрыторыю, прылеглую да літаратурна-мемарыяльнага комплексу Смольня каля в.Мікалаеўшчына, куды неаднаразова прыязджаў паэт і дзе ў 1912 г. адбылася яго першая сустрэча з Я.Купалам; наваколле сядзіб Альбуць, дзе
Якуб Колас жыў у 1890—1902 гг. (апісана ў паэме «Новая зямля»), і Ласток, дзе прайшлі дзіцячыя гады паэта (1885—90 гг.); урочышча Бервянец (Дубы) на беразе Нёмана, якое згадваецца Я.Коласам у многіх творах.
У 1990 г. на тэрыторыі заказніка адкрыты мастацка-мемарыяльны комплекс «Шлях Коласа». Ён налічвае больш за 40 драўляных скульптурных кампазіцый па матывах твораў Я.Коласа, што тэматычна злучаюць аб'екты філіяла
літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа і мясціны, звязаныя з імем пісьменніка. Над стварэннем скульптур працавалі майстры-разьбяры Г.Дзялендзік, І.Канавалюк, С.Кляшчук, М.Корабаў, А.Маголін, В.Парашчанка, І.Супрунчык і інш.
Складаецца з «Дарогі дзядзькі Якуба», «Сцяжыны новазямельцаў» і кампазіцыі «Песняй вітаю я вас!». «Дарога дзядзькі Якуба» пачынаецца каля мемарыяльнай сядзібы Акінчыцы (ускраіна г.Стоўбцы) са скульптуры «Мадонна» і цягнецца ўздоўж дарогі Стоўбцы — Мікалаеўшчына. Найбольш цікавыя скульптурныя выявы: «Старац» з легенды аб заснаванні г.Стоўбцы; «Асветнік» — вобраз настаўніка, што з надзеяй глядзіць у будучыню (скульптура ўстаноўлена на месцы былой сядзібы брата Я.Коласа Міхася, які стаў прататыпам брата Лабановіча ў трылогіі
«На ростанях»); «Званар» увасабляе вобраз паэта-змагара, душа якога, як звон, адклікалася на радасць і гора народа; «Пяшчота» сцвярджае вечнасць кахання; «Дрэва жыцця» сімвалізуе пераемнасць пакаленняў; «Вытокі» ілюструе старонкі ранніх твораў пісьменніка. «Сцяжына новазямельцаў» пачынаецца на скрыжаванні «Дарогі дзядзькі Якуба» з лясной дарогай і вядзе ў Альбуць. Правобразы скульптурных кампазіцый сцяжыны — героі паэмы Я.Коласа «Новая зямля»: дзядзька Антось («Касец», «Дзедаў човен»), Ганна і дзеці («Раніца ў нядзельку»), Міхал.