Галоўная | Рэгістрацыя | Уваход | RSS | Аўторак, 19.03.2024, 16:35 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
КОШГалоўная »КОШ — 1) плеценая ёмістасць розных памераў для захоўвання і транспарціроўкі сыпкіх і штучных рэчываў, пераважна харчовых прадуктаў. Кашы рознай формы рабілі з лазы, сасновай, радзей дубовай дранкі, каранёў хваёвых дрэў, ліпавай і бярозавай кары, саломы, рагозу. Паводле функцыянальных асаблівасцей кош можна ўмоўна падзяліць на посуд для патрэб паўсядзённага ўжытку, для захоўвання мясных прадуктаў (саж), ёмістасці пад збожжа (кораб, шыян, саламянік), посуд для пераносу грузаў на плячах (кашэль, вярэнька) і на кашы і палукашы (палукашкі) на воз. У першай групе найбольш пашыраны былі кашы паўкруглай формы, плеценыя з лазовых прутоў. Кашы выкарыстоўвалі для збірання і пераносу гародніны, бульбы, садавіны, грыбоў, пры рабоце ў полі і інш. На поўначы Беларусі з той жа мэтай выкарыстоўвалі кашы з плоскім дном, плеценыя з сасновай дранкі шырынёй 3 — 7 см, таўшчынёй 2 — 5 мм. Больш зграбна і мудрагеліста плялі лазовыя кашы, што мелі форму ўсечанай піраміды ці конуса. Іх дэкор часцей за ўсё ўтваралі рытмічныя спалучэнні розных матэрыялаў, акораных і неакораных прутоў (белае і шэрае пляценне), заплеценых рознымі спосабамі. Такія кашы звычайна выкарыстоўвалі для дастаўкі ежы ў поле, святочных наведванняў, кірмашовых свят, збірання ягад, лекавых траў і інш. Кашы з яблыкамі Кашы другой групы ў большасці мелі такую ж паўкруглую (паўшаравідную) форму, што і звычайны кошык, аднак закрываліся зверху паўкруглымі дзверцамі. Сустракаліся кашы конусападобныя, звужаныя кнізу, у якіх захоўвалі саланіну. Звычайна іх абгортвалі палатном, абрусам і падвешвалі да бэлькі ў каморы ці на гарышчы (Заходняя і Цэнтральная Беларусь). На Палессі саж нярэдка выкарыстоўвалі для захоўвання жывой рыбы. Ёмістасці пад збожжа, крупы, муку рабілі звычайна з пучкоў саломы, укладваючы іх адзін на адзін па спіралі і пераплятаючы лазою ці мачалам. Іх часта выкарыстоўвалі замест кадаўбаў. Збожжа ў іх добра вентылявалася. Кашы Кашы-саламянікі формай часцей нагадвалі ганчарны посуд: збаны, гаршкі, макітры, місы і інш. Аб'ём вагаўся ад некалькіх літраў да 1 м³. Кашы для пераносу грузу на плячах рабілі з лазы, дранкі; яны мелі падоўжаную ці цыліндрычную форму (для зручнасці ўладкавання іх на спіне) і адпаведныя ручкі. Нярэдка кашы з грузам падвязвалі за спіной кавалкам палатна ці абрусам. Найбольшыя памеры мелі кашы вазовыя (сярэдні памер 2х1х0,7 м), прызначаныя для транспарціроўкі бульбы, гародніны і інш. Іх плялі з тоўстых гнуткіх дубцоў у стылі перакрыжаванай (крыжовай) тэхнікі; мелі форму расшыранай кверху скрыні з акруглымі тарцовымі бакамі. Для перавозкі сыпкіх і невялікіх штучных грузаў часта выкарыстоўвалі заплеценыя з трох бакоў палукашы, якія ставілі на воз пры адсутнасці шчыльнага кузава. У наш час у гаспадарчай практыцы шырока ўжываюцца кашы пад бульбу, гародніну, садавіну (часта плеценыя з тонкага дроту); іншыя тыпы плеценых ёмістасцей амаль выйшлі з ужытку. 2) Скрынка ў млыне над жорнамі, у якую засыпаюць збожжа для памолу. |
|