КУРГАНЫ ў археалогіі — зборная назва розных па форме, памерах і ўнутранай пабудове земляных насыпаў над старажытным пахаваннем, часам насыпаных з зямлі разнастайных пахавальных збудаванняў. З'явіліся на мяжы неаліту і энсаліту (IV — III-е тысячагоддзі да нашай эры). У Беларусі вядомыя таксама пад назвамі капцы, валатоўкі, французскія або шведскія магілы.

Насыпаліся зверху штучнага збудавання (зруба, агароджы, шатра), над выкапанымі ў зямлі магіламі, над пахаваннямі на паверхні зямлі; часам нябожчыкаў хавалі ў насыпе кургана. Стваралі і пустыя курганы (кенатафы) для ўшанавання памяці памерлых. Бываюць у плане круглыя, авальныя, доўгія, прамавугольныя, вышынёю ад 0,3 — 0,6 да 20 м, дыяметрам ад 2,2 да 110 м. Пахаванні ў іх адзіночныя і групавыя, з абрадам трупаспалення або трупапалажэння.

Самыя старажытныя курганы на тэрыторыі Беларусі адносяцца да бронзавага веку (на мяжы ІІІ —ІІ-га тысячагоддзяў да нашай эры). Яны круглыя ў плане, вышынёю да 3 м, дыяметрам да 30 м. Доўгія і падоўжаныя сустракаюцца на поўначы Беларусі (даўжыня 10 — 110 м, вышыня 1,5 — 2 м, шырыня 8 — 10 м). Паўсферычныя (вышыня 0,2 — 2 м, дыяметр 2,2 — 18 м, часам вышыня 3 — 5 м, дыяметр 20 — 25 м) размешчаныя групамі ад 1 да 100 на адлегласці 0,5 — 1,5 км ад паселішчаў.

Да канца X ст. пераважаюць курганы з пахавальным абрадам трупаспалення і невялікім рэчавым скарбам. У ХІ — ХІІІ стст. характэрны пахавальны абрад трупапалажэння са значнай колькасцю рэчаў (посуд, прылады працы, творы мастацтва — металічныя і шкляныя пацеркі розных колераў, скроневыя кольцы разнастайных формаў, пласціністыя і драцяныя бранзалеты, пярсцёнкі і інш.). Пахаванні ў курганах былі забароненыя пасля прыняцця ў 988 — 989 гг. хрысціянства: у гарадах у XI ст., у сельскай мясцовасці — у XIV ст. (замененыя грунтавымі магіламі). У Беларусі вядома больш за 6 тысяч курганных могільнікаў.