У глыб Палесся, на Ганцаўшчыну ў вёску Люсіна, больш за стагоддзе таму прыехаў малады настаўнік, выпускнік Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі Канстанцін Міцкевіч. Тутэйшыя краявіды праз пэўны час увойдуць у знакамітую трылогію «На ростанях», а людзі стануць прататыпамі літаратурных герояў. Твор напіша Якуб Колас – той самы настаўнік з Люсіна. Сёння на Ганцаўшчыне ўсім жадаючым ахвотна раскажуць аб жыцці класіка беларускай літаратуры і яго настаўніцкай дзейнасці ў гэтым краі, але самыя падрабязныя аповяды можна пачуць у літаратурна-этнаграфічным музеі Люсінскай школы.
«В советское время нам рассказывали, что в сентябре 1939 г. советская власть принесла на наши земли свет и свободу. Говорить иначе тогда строго запрещалось. И не зря: приход большевиков был отмечен во многом мрачными красками. Об этом сохранились воспоминания свидетелей событий, в том числе наших земляков. Одно из них – в прошлом ганцевчанина Яна Тумиловича – перед вами».
Ён нарадзіўся 19 жніўня 1946 года ў вёсцы Малыя Круговічы. Як і ў большасці дзяцей пасляваеннага часу, яго маленства было няпростым. Галодныя пасляваенныя гады былі непараўнальна меншым няшчасцем для хлопчыка, чым страта маці. Пазней паэт прызнаваўся: "Успомніць бы матчыны вочы, згадаць бы, хто хлеба даваў". Але сваякі і аднавяскоўцы не далі ў крыўду Віцю. Прытулак ён знайшоў у сям’і дзеда Сцяпана. Выхаваннем будучага пісьменніка займаліся, па яго ўспамінах, цётка Альжбета ды настаўнікі роднай Круговіцкай сярэдняй школы.
Гутарка Леаніда Галубовіча з Міколам Купрэевым, якая адбылася ў пачатку 1994 года.
- Мікола, даволі пагаманілі мы з табою сам-насам, а вось зараз давай рызыкнём вынесці нашу размову на публіку. Усё вельмі проста, прынамсі, як для мяне, журналіста, які звык варушыць чалавечыя душы. Вось цыгарэты, вось кава... Кавы не п'еш?.. Пачакай, гляну ў буфет... Павінна недзе гарбата быць...
Ну што, цяпер можна пачынаць? А з чаго ж нам пачаць? Давай з каламбура: з чаго і з каго пачаўся паэт Мікола Купрэеў?
Для Міколы Сымонавіча Купрэева – сына Гомельшчыны – Брэстчына стала другой радзімай. Ён нарадзіўся ў вёсцы Ямнае Рагачоўскага раёна Гомельскай вобласці ў сям'і настаўніка пачатковай школы. Вайна апаліла дзяцінства будучага паэта і забрала маці, і гэтыя трагічныя старонкі біяграфіі неаднойчы знойдуць адлюстраванне ў яго творах. Пасля вайны Купрэевы пераязджаюць жыць на Брэстчыну, у вёску Старыя Пяскі Бярозаўскага раёна, дзе Мікола пайшоў у школу. У школьныя гады ў М.Купрэева пачалі выяўляцца літаратурныя здольнасці, ён у пятым класе напісаў верш пра Першамай і адправіў у "Піянер Беларусі". Верш не быў надрукаваны, але затое падлетак атрымаў ліст за подпісам Анатоля Астрэйкі. У гады вучобы ў школе яго вельмі ўразіла і захапіла паэзія А.Блока і М.Багдановіча, што паспрыяла творчаму росту. А ў 9 класе ён удзельнічаў у абласной нарадзе маладых пісьменнікаў. Мініяцюры юнака атрымалі станоўчы водгук ад самога Янкі Брыля – прызнанага майстра гэтага жанру. Падтрымка старэйшага калегі стымулявала далейшыя пошукі на літаратурнай ніве і ў хуткім часе на старонках альманаха "Советская Отчизна" (зараз часопіс "Нёман" з'явіліся абразкі пачаткоўца. У 1957 годзе ён пачынае актыўна займацца і творчасцю. Вершы пісаў на беларускай мове, а прозу – на рускай, за што, прызнаваўся пазней, было сорамна. У гэтым жа годзе юнны паэт заканчвае Івацэвіцкую сярэднюю школу.
Манаграфія Рудольфа Ралецкага "Чудзін – вёска Лунінецкага павета. Грамадска-гаспадарчыя сувязі" напісана на польскай мове ў 1934 годзе і каля 65 гадоў была наогул невядома чытачу.
Слова «кудмень» — даўняе і, на жаль, многімі забытае. Таму часцей ужываюцца іншыя блізкія яму па значэнні: амулет ці абярог. Уладзімір Марук для сваёй чарговай кнігі выбраў такі варыянт, які быў бліжэй да сэрца. Гэтае слова добра запомніў з маленства, бо не адно пакаленне карысталася ім у яго родных мясцінах.
Больш за сто курганных могільнікаў перыяду Сярэднявечча хаваюць у сваіх нетрах таямніцы Ганцавіцкай зямлі, што ў свой час з'яўлялася важнай часткай Турава-Пінскага княства. Цікавая адметнасць гэтага раёна ў тым, што літаральна побач з унікальнымі адзнакамі старажытнай археалогіі размяшчаюцца помнікі архітэктуры і паркавага мастацтва.
Пануры вобраз расійскай школы, у якой панавала "дысцыпліна" і для ўзмацнення ўвагі ставілі вучня на калені на цэлы дзень, у польскай школе застаўся ў мінулым. Аднак не належала да мінулага агульная прычына і былых педагагічных метадаў, і нізкага ўзроўню школьных уменняў палескага дзіцяці, якое ў школу прыходзіла цалкам непісьменным, знаходзілася ў ёй некалькі гадоў на ўзроўню паўнепісьменнага і ў такім жа стане пакідала школьнае асяроддзе, каб больш ужо да яго не вяртацца.
Школа для нашых не такіх ужо і далёкіх продкаў не з’яўлялася мэтай, якой трэба было дасягнуць кожнаму чалавеку для жыцця. Больш цанілася фізічная праца. Да яе прывучалі з малалетства. На школу пакідалі тую пару года, калі завяршаліся асноўныя сельскагаспадарчыя работы, – ад позняй восені да ранняй вясны. Больш канкрэтныя адносіны да школьнага навучання палешукоў у першай палове ХХ ст. прасачыў польскі даследчык нашых краёў Юзаф Абрэмбскі. У яго матэрыялах сустракаецца шмат аповедаў жыхароў Люсіна і Макава. Думаецца, сучаснаму чалавеку будзе цікава зазірнуць у меркаванні дзядоў і прадзедаў, даведацца, як яны глядзелі на школу і настаўнікаў, параўнаць іх пункт погляду з сучасным успрыманнем школьнай адукацыі.
Расцягнуўшыся амаль на сем кіламетраў, захінуўшыся залацістым кілімам бярозавага гаю, стаіць на ганцавіцкай зямлі самабытная, працавітая і песенная вёска з мілагучнаю назвай Малькавічы. У атачэнні шматлікіх балот, што цягнуцца на кіламетры, некранутая прырода малькавіцкай зямлі зачароўвае з першага погляду, назаўсёды заварожвае сваёй сціплай прыгажосцю і загадкавасцю. Нездарма кажуць, што зямля гэтая Богам пацалаваная і людзі, што жывуць і шчыруюць на гэтай зямлі, маюць высакародную душу і добрае сэрца. Не верыце, тады завітайце ў Малькавічы і ўсё ўбачыце на ўласныя вочы.
Іншае |
Праглядаў: 3123 |
Аўтар: Кацярына БУРЫК - газета Заря |
Дабавіў: admin |
Дата: 16.12.2011
Зусім не выпадкова Ганцавічы сёлета былі абраныя сталіцай Дня беларускага пісьменства. Многія мясціны гэтага краю сталі літаратурнымі – адзначаныя нараджэннем майстроў беларускага мастацкага слова. Варта згадаць Міхася Рудкоўскага, Васіля Праскурава, Уладзіміра Марука, Івана Кірэйчыка, Віктара Гардзея, Алеся Кажадуба... У сузор'і літаратурных імёнаў Ганцаўшчыны яркай зоркай вылучаецца паэт, эсэіст, перакладчык Алесь Канстанцінавіч Каско, якому сёлета споўнілася 60 гадоў.
Іншае |
Праглядаў: 2606 |
Аўтар: Лявон ЦЕЛЕШ - Краязнаўчая газета |
Дабавіў: admin |
Дата: 13.12.2011
Год таму газета "Савецкае Палессе" (№ 63 за 11 жніўня 2010 года) у артыкуле "Вяртанне да сваіх каранёў" расказвала аб прыездзе ў Агарэвічы Кшыштафа Бонгарта Свяжынскага — аднаго з нашчадкаў апошняй уладальніцы мясцовай сядзібы пані Марыі Апацкай. Дзякуючы гэтаму візіту тады ўдалося даведацца пра некаторыя, раней невядомыя старонкі з гісторыі маёнтка і жыццёвага шляху яго жыхароў. I вось сёлета ў сярэдзіне жніўня пан Кшыштаф зноў наведаў Агарэвічы і на некалькі дзён спыніўся ў доме сваіх продкаў, на базе якога, дарэчы, нядаўна адкрыўся турыстычны комплекс. Падчас трохдзённага знаходжання на Ганцаўшчыне Кшыштафа Свяжынскага з ім сустрэўся намеснік галоўнага рэдактара "Савецкага Палесся" Генадзь Паплаўскі, якому госць з Варшавы больш падрабязна і дакладна расказаў пра лёс дачок Марыі Апацкай, а таксама пра род Свяжынскіх, які быў у блізкіх сваяцкіх сувязях з імі. Мяркуем, што нашым чытачам таксама будзе цікава даведацца пра гэтую неад'емную часцінку гісторыі нашага раёна.
Не будзе перабольшаннем сказаць, што ўсё ж найбольш ярка талент В.Гардзея раскрыўся ў паэзіі. Адметныя задаткі яго праявіліся ўжо ў першай кнізе «Касавіца» (1975). Акурат з гэтага зборніка і пачалося стварэнне В.Гардзеем свайго паэтычнага свету, у якім заўсёды ёсць месца спаконвечным матывам дабра, справядлівасці, лучнасці з бацькоўскай зямлёй, любасці да блізкіх людзей.
Хто няблага знаёмы з гісторыяй, бадай, ведае, што ў 20—30-я гады мінулага стагоддзя ў Савецкім Саюзе любілі прысвойваць вуліцам імёны знакамітых людзей, а некаторыя партыйныя дзеячы нават мелі гонар «атрымаць» уласныя гарады. Перападала пры гэтым сяму-таму і з вядомых пісьменнікаў. Праўда, ніводзін з іх на горад пры жыцці «замахнуцца» не мог, а «ўласную» вуліцу — калі ласка. Зразумела, пры ўмове, што ён верна служыць партыі.
Калі вы маеце нейкую інфармацыю пра гісторыю, культуру, этнаграфію Ганцаўшчыны і хацелі б яе змясціць у сеціве,
вы можаце звязацца з намі напісаўшы ў форму зваротнай сувязі.