Той, каму давялося зведаць жахі вайны, без слёз пра гэта не расказвае. Вось і жыхарка Малькавіч Ганна Трафімаўна Жукоўская, даведаўшыся, чаго я завітала да яе, зглытнула даўкі камяк, змахнула слязу: "Галубка мая, я ўсё прайшла. Як успомню сваіх…”

На некаторы час я нават пашкадавала, што прыйшла, каб развярэдзіць незагойныя раны душы гэтай цудоўнай, гасціннай жанчыны. Апраўдвала сябе толькі тым, што мы, маладзейшыя, павінны ведаць сваё мінулае, каб не дапусціць яго паўтору, павінны прайсці ў думках шляхамі нашых дзядоў і прадзедаў, каб зразумець перажытае імі і ацаніць па заслугах іх подзвіг.

3 пажоўклага фотаздымка ў акуратнай рамачцы глядзіць са сцяны малады салдат. На яго грудзях два ордэны — Чырвонай Зоркі і Айчыннай вайны, медалі "За адвагу" I "За перамогу над Германіяй". Такім быў Аляксандр Канстанцінавіч Валецкі з вёскі Нач у 1945-м.

Чым больш знаёмішся з гісторыяй роднага краю, тым больш яна здзіўляе нечаканымі знаходкамі. Такой знаходкай для мяне аказалася і месца пад назвай Ізбійскі (іншыя варыянты, народныя, — Ізбіцкі, Узбіцкі) бор паміж паваротам на Дзяніскавічы і Будчай.

Глыбокая высь неба, да якога цягнуцца векавыя дрэвы, курганы продкаў-дрыговічаў, раскіданыя паабапал лясной дарогі, крыштальная чысціня паветра, і цішыня, у якую ўваходзіш нібыта ў храм... Мне здаецца, я разумею, чаму гэтае месца побач з вёскай Ясянец абралі прыстанішчам для вечнага сну сваіх блізкіх заможныя, знакамітыя далёка за межамі нашага польскія паны.