ГАВОРКА – асобная адзінка дыялектнай мовы, сродак зносін насельнікаў пэўнага рэгіёну. Кожная гаворка (напрыклад, слуцкая, навагрудская, чэрвеньская) ўяўляе сабой сістэму ўзаемазвязаных асаблівасцей – фанетычных, граматычных, лексіка-фразеалагічных, што дзейнічаюць як элементы складанага моўнага арганізма. Група ці некалькі груп мясцовых гаворак, аб'яднаных агульнасцю рыс у фанетыцы, граматычным ладзе і лексічным складзе, утвараюць дыялект – самую вялікую тэрытарыяльную разнавіднасць дыялектнай мовы.

На пачатку развіцця беларускай мовы як такой гаворкі былі асновай фармавання агульнанацыянальнай літаратурнай мовы, а на працягу ўсёй яе гісторыі служылі крыніцай папаўнення і ўзбагачэння шляхам выкарыстання найперш у творах мастацкай літаратуры (яркія прыклады выкарыстання гаворак і дыялектаў, што сталі і літаратурнымі нормамі, паказаў яшчэ Ф.Скарына ў сваіх прадмовах і пасляслоўях да выданняў кніг Бібліі ў першай чвэрці XVI ст.). Пісьменнікі часта ўжываюць мясцовыя гаворкі і дыялекты для стварэння мясцовага каларыту: напрыклад, «крук» – каршун (Я.Купала), «жардзянік» – плот з жэрдзя (М.Лобан), «мабуць» – мабыць (I.Мёлеж), «додніца» – раніца (I.Пташнікаў) і інш.

У аўтарскай мове словы і выразы з гаворак асабліва апраўданыя тады, калі ярка абазначаюць рэаліі, якіх няма ў літаратурнай мове, напрыклад, «віша» – няскошаная, пакінутая зімаваць на корані трава (М.Лужанін), «гарусоўка» – святочная шарсцяная хустка (I.Чыгрынаў), «вясёнка» – вясенняя жаночая куртка (Г.Далідовіч) і інш. Мовазнаўчым вывучэннем гаворак займаюцца дыялекталогія, лінгвістычная геаграфія, дыялектная лексікаграфія. Вынікі гэтага вывучэння маюць значэнне і для літаратуразнаўства. Моўны аналіз спрыяе высветліць аўтарства, час і месца напісання ананімных твораў дарэвалюцыйнай беларускай літаратуры.