ЛЕСАХІМІЧНЫЯ ПРОМЫСЛЫ — вытворчасць вугалю, дзёгцю, смалы, паташу ў выніку сухой перагонкі дрэва. Выпальванне вугалю, гонка смалы, дзёгцю былі пашыраны на тэрыторыі Беларусі яшчэ ў перыяд Кіеўскай Русі; выраб паташу ўзнік пазней.

Прадукцыя промыслаў задавальняла гаспадарчыя патрэбы мясцовага насельніцтва і экспартавалася праз балтыйскія, а з канца XVIII ст. і чарнаморскія порты. Смалу выкарыстоўвалі для прасмальвання рачных і марскіх суднаў, канатаў, рыбалоўных нератаў, дзёгаць — у народнай медыцыне, гарбарнай вытворчасці, для падмазвання калёс, вугаль — у руднай і кавальскай справе. Узнікненне і пашырэнне вырабу паташу звязана з развіццём цэхавага рамяства і мануфактур. Паташ выкарыстоўвалі ў шкляной, мылаварнай, тытунёвай, фармацэўтычнай, кандытарскай вытворчасці, для вырабу паліва, фарбавальнікаў, адбельвання тканін, мыцця воўны і інш.

Найбольш пашыраны былі лесахімічныя промыслы на ўсходзе Беларусі і Палессі. Належалі яны буйным землеўладальнікам і арандатарам. На будах, абсталяваных спецыяльнымі печамі для смалакуоэння, гонкі дзёгцю, выпальвання вугалю і вырабу паташу, працавалі прыгонныя і наёмныя рабочыя. Драўняны вугаль выпальвалі і кучавым спосабам.

Пасля адмены прыгону лесахімічнымі промысламі валодалі звычайна купцы-лесапрамыслоўцы. Акрамя мужчынскай, шырока выкарыстоўвалася жаночая і дзіцячая праца. Так, у Мазырскім павеце ў 1870-я г. за падноску лучыны да печы жанчынам і хлапчукам плацілі па 10 — 20 капеек у дзень, мужчынам — 2 рублі ў тыдзень.

Промысламі займаліся і сяляне-саматужнікі. У Магілёўскай губерні, напрыклад, у 1880-я г. сяляне гналі смалу і дзёгаць невялікімі арцелямі (5 — 7 чалавек). Яны арандавалі ў памешчыкаў участкі высечанага лесу, карчавалі асмол. Палавіну здабытай смалы аддавалі памешчыкам, астатнюю выкарыстоўвалі для сваіх патрэб або прадавалі на кірмашах.

У 2-й палове ХІХ ст. лесахімічныя промыслы пачалі скарачацца ў сувязі з павелічэннем аб'ёму лесанарыхтовак і экспарту таварнай драўніны. Асабліва паўплывала на гэта развіццё прамысловасці і выкарыстанне новых відаў сыравіны (каменнага вугалю, нафты, соды). Да канца ХІХ ст. саматужнае смалакурэнне прыйшло ў заняпад, хаця бытавала і ў пачатку ХХ ст., а выраб паташу спыніўся на пачатку ХХ ст.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі лесахімічную прадукцыю выраблялі дзяржаўныя прадпрыемствы, прамысловая кааперацыя і некаапераваныя саматужнікі. У 1928 г. удзельная вага дзяржаўнага сектара ў вырабе смалы і шкіпінару ў рэспубліцы складала 6,6 %, каапераваных саматужнікаў 32,4 % і некаапераваных саматужнікаў 61 %, а ў 1929 г. — адпаведна 35 %, 55 % і 10 %.