ПАДВОЙНАЕ ТКАЦТВА, двухасноўнае ткацтваГалоўная »
ПАДВОЙНАЕ ТКАЦТВА, двухасноўнае ткацтва — тэхніка народнага ткацтва, што дазваляла атрымліваць падвойныя дывановыя тканіны, a таксама тканіны палатнянага ці рыпсавага перапляцення падвойнай шырыні.
Вядомае ў многіх народаў. На землях Беларусі пашырылася ў другой палове XIX ст. (пераважна ў заходняй частцы). Найбольшую вядомасць набылі гродзенскія падвойныя дываны з сюжэтна-арнаментальным малюнкам. Для асновы, якую пракідвалі ў 4 ніты, i для ўтку бралі ніткі двух кантрастных колераў. У выніку складанага ходу панажоў утвараліся 2 слаі асновы (2 зевы). Мяняючы рознаколерныя ніткі асновы верхняга i ніжняга слаёў дошчачкай-бральніцай, пракладвалі ўток i атрымлівалі кантрастны малюнак: карычневы на залацістым фоне, зялёны на чорным, фіялетавы на зялёным, чырвоны на сінім i г.д.
У наш час падвойныя дываны ткуць толькі асобныя майстрыхі, змяніўся i знешні выгляд тканінаў: сюжэтныя кампазіцыі амаль адсутнічаюць, у дэкоры пераважае геаметрычны i раслінны арнамент.
Другі больш просты від падвойнага ткацтва выкарыстоўваюць для вырабу посцілак падвойнай шырыні. У наш час ужываецца ў народным ткацтве Гродзенскай, Брэсцкай, Віцебскай i Мінскай абласцей (рознаколерныя паласатыя посцілкі-вясёлкі). Для асновы бяруць тоўстыя льняныя або баваўняныя ніткі, для ўтку — шарсцяную пражу хатняга ці фабрычнага вырабу (апошнім часам — сінтэтычную пражу). Пры тканні карыстаюцца падзяляльнікам асновы (тонкі металічны пруток ці шнурок, які закладваюць у зеў паміж парамі нітоў). Пры парным ходзе панажоў утвараюцца адначасова два зевы — верхні i ніжні. У залежнасці ад ходу чаўнака атрымліваецца тканіна падвойнай шырыні (чаўнок прапускаецца праз верхні i ніжні зеў, a потым у адваротным напрамку) або мяшковую тканіну (чаўнок прапускаецца праз верхні i ніжні зеў, не мяняючы напрамку).
Крыніца: «Краязнаўчая газета» 39 (632) кастрычнік 2016 г. |