ПАРАЎНАЛЬНА-ГІСТАРЫЧНАЕ МОВАЗНАЎСТВА, кампаравістыка — галіна мовазнаўства, якая шляхам параўнання і гістарычнага аналізу роднасных моваў і дыялектаў рэканструюе дапісьмовы стан і эвалюцыю вывучаемых моваў, структуру і гісторыю агульнай для той ці іншай групы прамовы. Узнікла ў пачатку XIX стагоддзя (Я.Грым, А.Вастокаў, Й.Добраўскі).

У аснове параўнальна-гістарычнага мовазнаўства выпрацаваны ў XIX стагоддзі параўнальна-гістарычны метад, што грунтуецца на пастулаце аб заканамерным характары гукавых зменаў, што адлюстроўваецца ў наяўнасці дакладных гукавых адпаведнікаў у тоесных марфемах роднасных моваў. Напрыклад, праславянскі гук *ё мае адлюстраванні: у стараславянскай мове — ь, у рускай і беларускай — «е», ва ўкраінскай — «і» (праслав. *seno, стараслав. сьно, рус. «сено», бел. «сена», укр. «сіно»). Пры дапамозе параўнальна-гістарычнага метаду выяўляецца сістэма заканамерных гукавых адпаведнікаў у роднасных мовах, на базе чаго рэканструюецца гукавая сістэма прамовы, склад, форма і гісторыя марфемаў.

Абсалютная (засведчаная ў пісьменнасці пэўнага часу) і адносная (па адносінах адной змены ў мове да іншай) храналогія дае магчымасць рэканструяваць паслядоўнасць моўных зменаў, што складаюць унутраную гісторыю мовы. Пэўную складанасць мае пошук заканамерных семантычных зменаў, а таксама даследаванне ў параўнальна-гістарычным плане сінтаксічных з'яваў.

Далейшае развіццё параўнальна-гістарычнага мовазнаўства звязанае з распрацоўкай прыёмаў рэканструкцыі лексікі і граматычных з'яваў індаеўрапейскіх моваў. Сучаснае параўнальна-гістарычнае мовазнаўства выкарыстоўвае метад унутранай рэканструкцыі — аднаўленне фактаў сістэмы, што не захаваліся, на базе захаваных элементаў і заканамернага характару ўнутрысістэмных сувязяў. У аснове метаду імавернасных абгрунтаванняў ляжаць моўныя ўніверсаліі і тыпалогія моваў (перанос на роднасныя мовы пэўных заканамерных адносінаў, выяўленых у няроднасных мовах). Распрацоўваюцца прыёмы семантычнай рэканструкцыі, вядуцца пошукі метадаў параўнальна-гістарычнага вывучэння сінтаксісу. У выніку даследаванняў з'явіліся гіпотэзы пра існаванне макрасем'яў.

У Беларусі даследаванні ў галіне параўнальна-гістарычнага мовазнаўства вядуцца ў Інстытуце мовы і літаратуры НАН Беларусі, БДУ (В. Мартынаў, А. Супрун, Р. Краўчук, Г. Цыхун і іншыя). 3 1978 года выдаецца шматтомны «Этымалагічны слоўнік беларускай мовы» (рэдактар А. Цыхун).