Не ў крыўду Ганцавічам сказана, але да гэтага часу ў нас не ўсе ведалі, што ёсць такі райцэнтр. Вядома, калі ў краіне налічваецца ажно 118 раёнаў і калі табе не даводзіцца шмат калясіць, можна і не ведаць той ці іншы адміністрацыйны цэнтр. Тым больш калі ён зусім невялікі па колькасці вуліц і паверхаў новабудоўляў і ў ім не захаваўся шэдэўр архітэктуры эпохі барока ці класіцызму. А балотамі і лясамі, якія вакол Ганцавіч, да нядаўняга часу ў нас цікавіліся далёка не ўсе.

Часам завядзеш размову пра палескія гарады і вёскі, а ў цябе, нібы ў казачніка, недаверліва ўдакладняюць: дзе яны знаходзяцца? А ўсё таму, што ганцаўская зямля яшчэ як след не "раскручана". Нягледзячы на ўнікальныя прыродныя багацці і цэлае сузор'е таленавітых рупліўцаў беларускага слова, якое яна дала Беларусі. Але літаральна заўтра гэтая недарэчнасць будзе нарэшце выпраўлена. І Ганцавічы прачнуцца вядомымі на ўсю краіну. Таму што заўтра яны стануць сталіцай аднаго з найважнейшых беларускіх свят — Дня беларускага пісьменства. Паспрабуй пасля гэтага скажы, што не ведаеш пра тое, што на гэтай зямлі жыў і працаваў наш пясняр Якуб Колас, што яна выхавала славутага фалькларыста Аляксандра Сержпутоўскага і што заўсёды была скарбніцай, поўнай народных талентаў і прыгожых традыцый. І, вядома, калыскай новых імёнаў, для якіх простае роднае слова было і застаецца найбольшай з усіх каштоўнасцяў. Менавіта таму Ганцавічам была даверана эстафета прымаць у сябе гасцей і ўдзельнікаў гэтага штогадовага маляўнічага і запамінальнага свята. Бо да таго ж, як уласціва палешукам, мясцовыя жыхары ўмеюць як след падрыхтавацца і паказаць усю сваю шырокую і гасцінную душу.

Заўтра ўдзельнікі свята, спадзяюся, адчуюць сапраўдную шчырасць паляшуцкай душы таксама і праз паэтычнае слова, якое будзе гучаць з вуснаў саміх паэтаў, народжаных на ганцаўскай зямлі. Праз іхняе, часам шчымлівае, прызнанне сваёй ціхай зялёнай радзіме. Як у гэтых радках паэта Віктара Гардзея:

"Мая зямля — мая калыска,
Дазволь схіліць мне галаву,
Ля помнікаў і абеліскаў
Люблю, працую і жыву.

Люблю свой край у шуме хвояў,
Працую шчыра дзень пры дні.
Жыву я на зямлі герояў —
На імі ўзятай вышыні..."

З вышыні птушынага палёту, дакладней, з борту самалёта паветранай аховы лясоў ганцаўская зямля — сапраўдная зялёная краіна. Неабсяжныя балоты, нібы тайга, бяскрайнія лясы. У любое надвор'е з асалодаю ўглядаешся ў адвечныя краявіды, і няма такой моцы, каб наталіць смагу гэтага захаплення. Добра, што ўнікальныя балотныя куточкі захаваліся ў першасным выглядзе і ў дадатак узятыя пад ахову. У раёне ажно пяць заказнікаў мясцовага і рэспубліканскага значэння.

"Борскі", "Ялоўскі", "Галь", "Падвялікі мох", "Выганашчанскае". Неўзабаве прыйдзе час, калі тут будуць пракладзены шматлікія турыстычныя і экалагічныя сцяжыны, не кажучы пра звычайны агратурызм. Сярод балот і лясоў блішчаць люстэркі невялікіх азярцоў. Але ёсць тут і вялікая вада: на захадзе раён падпірае сапраўднае мора — возера Выганашчанскае, на усходзе плешчацца вадасховішча Лактышы. Як не паэтызаваць гэткую прыгажосць, не быць прасякнутым да яе любасцю! Як некалі былі ўлюбёныя ў яе паэты Уладзімір Марук, Іван Кірэйчык, Мікола Купрэеў, Іван Лагвіновіч, Міхась Рудкоўскі...

Радзіма Міхася Рудкоўскага — вёска Востраў. У мясцовай школе, якая носіць імя паэта, створаны літаратурны музей. Настаўнікі часта даюць дзецям заданне запісваць успаміны аднавяскоўцаў пра таленавітага земляка. На ўскраіне вёскі жыве малодшая сястра паэта, бібліятэкарка з 30-гадовым стажам Лідзія Рудкоўская. Яна цудоўная апавядальніца, і яе ўспаміны пра братава дзяцінства ўспрымаюцца дзецьмі з вялікай асалодай. У Востраў плануецца прыезд групы землякоў-пісьменнікаў, каб наведаць магілу паэта. Але Лідзія Міхайлаўна, тым не менш, збіраецца на свята ў Ганцавічы, бо гэта і свята ў гонар яе таленавітага брата.

З Вострава недалёка да Лактышоў. Дарога вядзе праз Гуту — радзіму паэта Уладзіміра Марука, былога звяздоўца. У рэдакцыі нашай газеты яго, загадчыка аддзела культуры, яшчэ добра памятаюць і з душэўнасцю прыгадваюць ягоныя вершы:

".. Я з тых, хто не вякуе, 
Хто сее і хто жне.
Прашу, пакуль жывы я,
Не дбайце пра мяне..."

У Лактышах не шмат захавалася старажытнасці. Адна з рэліквій — званіца — узор драўлянага дойлідства. Колькі ж давялося ёй перажыць навал! І вось нядаўна са званіцы зладзеі-вандалы спрабавалі зняць вялікі звон. Пра гэта распавёў жыхар Лактышоў работнік культуры Іосіф Ленкавец. Ён прыгадаў, як у дзяцінстве на Вялікдзень кожны жыхар мог узлесці на званіцу і біць у звон, каб усе адчувалі, якое свята на душы. Іосіф Навумавіч з'яўляецца стваральнікам адзінага ў краіне пакоя-музея рыбалоўства. А яшчэ Лактышы цікавыя тым, што ў будынку былой школы месціцца адразу тры музеі. Акрамя пакоя з рыбацкімі прыладамі і чучаламі рыб, тут ёсць мемарыяльны музей героя-разведчыка Паўла Зуйкевіча і музей "Антыбахус", пра які мы ўжо распавядалі на старонках аднаго з нумароў "Звязды".

І ўсё ж літаратурная Ганцаўшчына пачынаецца з вёскі Люсіна. (Гэта не стане аспрэчваць ніводны з сённяшніх майстроў слова гэтай зямлі). Бо менавіта тут пачынаў сваю настаўніцкую працу будучы нацыянальны класік Якуб Колас. І гэтую зямлю, з яе звычаямі і адвечнымі клопатамі, жыццё палешукоў, іхнія норавы і характары ён намаляваў сваім узнёслым словам у трылогіі "На ростанях", якую павінен прачытаць і ведаць кожны беларус.

У Люсіне будучы народны паэт пражыў усяго дзве зімы. Але ўсё жыццё люсінцы з удзячнасцю памятаюць свайго колішняга настаўніка з народнага вучылішча Кастуся Міцкевіча.