ДАЛЁНГА-ХАДАКОЎСКІ Зарыян Якаўлевіч (сапраўднае Чaрноцкі Адам; 24.12.1784 г., каля в.Гайна Лагойскага раёна — 17.11.1825 г.), славяназнавец, пачынальнік беларускай, польскай, рускай і ўкраінскай археалогіі, фалькларыстыкі, этнаграфіі і дыялекталогіі. Член-карэспандэнт варшаўскага Таварыства сяброў навук (1819), член пецярбургскага Вольнага таварыства аматараў расійскай славеснасці (1819), маскоўскага Таварыства гісторыі і старажытнасцей расійскіх (1820).

Працаваў у Мінску прыватным адвакатам. У 1814-18 гг. даследаваў пытанні славяназнаўства ў бібліятэках Крамянецкага ліцэя і апекуна Віленскай навучальнай акругі А.Чартарыйскага ў Пулавах. У мінскіх архівах вывучаў старажытныя беларускія акты і граматы. Падарожнічаў па Польшчы, Галіцыі, Палессі. Даследаваў гарадзішчы ў Полацку, Віцебску, Тураве, Бабруйскім павеце, каля Брэста, Гомеля, Магілёва, в.Старое Сяло Віцебскага павета, запісваў фальклор, мясцовыя дыялекты, абрады. У 1820-21 гг. збіраў і вывучаў археалагічны, дыялектны, этнаграфічны і фальклорны матэрыял на поўначы Расіі.

Найбольш значная праца — «Пра славяншчыну да хрысціянства» (1818), дзе ўпершыню спрабаваў апісаць старажытна-славянскі побыт, культуру і народную творчасць у дахрысціянскі перыяд, намеціў праграму комплексных даследаванняў славянскіх і суседніх народаў. У «Даследаваннях адносна рускай гісторыі» (1819) крытыкаваў некаторыя палажэнні «Гісторыі дзяржавы Расійскай» М.Карамзіна, удакладніў факты, звязаныя з гісторыяй Беларусі (у наступных выданнях Карамзін улічыў іх). У «Праекце вучонага падарожжа па Расіі для вытлумачэння старажытнай славянскай гісторыі» (1820) і «Гістарычнай сістэме Хадакоўскага» (апублікавана ў 1838 г.) абгрунтаваў археалагічную тэорыю гарадзішчаў, прынцыпы збору фальклору і дыялектнай лексікі, упершыню ў славістыцы паказаў ролю тапанімікі для гістарычных даследаванняў, склаў рэестр агульнаславянскіх тапонімаў (у т.л. беларускіх), вызначыў тэрыторыю пашырэння беларускай мовы. Большасць яго прац не апублікавана: збор беларускіх (каля 500) і рускіх песень, запісы замоў, загадак, слоўнікі, матэрыялы па славянскай этнаграфіі, дыялекталогіі, тапаніміцы, археалогіі.

Фальклорная спадчына Далёнга-Хадакоўскага — самы багаты збор твораў славянскай народнай паэзіі таго часу і па колькасці запісаў, і па рэгіёну збіральніцкай дзейнасці. Гэта першая спроба сістэматычнага, усвядомленага запісвання (з элементамі навуковай паспартызацыі) славянскага фальклору ў яго жанравай разнастайнасці. Яго навуковая і збіральніцкая дзейнасць была ўзорам і праграмай для навукова-літаратурных аб'яднанняў Беларусі, Украіны, Польшчы і Расіі. Многія славяназнаўчыя праблемы (славянскі этнагенез, прарадзіма славян), вылучаныя ім, актуальны і ў наш час.