Галоўная | Рэгістрацыя | Уваход | RSS | Пятніца, 19.04.2024, 17:15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
КАЛОДАГалоўная »КАЛОДА – зроблены з суцэльнага кавалка дуплістага дрэва (пераважна з хвоі) вулей. Рэгіянальныя назвы абрубак, бучак, даўбянік, корань, наварацень, стаўбун, стаўка. Працэс вырабу калоды аналагічны выдзёўбванню борці. Найбольш масіўныя калоды (акружнасцю да 2,2 м) рабілі з камля. Больш устойлівай была вышыня 1,1 – 1,65 м. Адметнымі рэгіянальнымі асаблівасцямі вызначаліся ляткі, пракручаныя ў адмысловых паглыбленнях калоды трохкутнай, ромбападобнай, авальнай, паўавальнай, шчытападобнай і іншых формаў, якія выконвалі ролю прылётнай дошкі. Па спосабе ўстаноўкі калоды падзяляліся на стаякі (ставілі на драўляныя падстаўкі) і лежакі (ставілі на козлы гарызантальна ці пад вуглом 45 адносна паверхні зямлі). Калоды адрозніваліся ад борцяў накрыўкай, якую дадаткова прыкрывалі яловай карой, лубам ці бяростай і прыціскалі дубовым плашчаком ці пляскатым каменем. Калода (ляжак) Дакладны час з'яўлення калодаў не вызначаны, але ўжо ў паэме М.Гусоўскага «Песня пра зубра» (1523) калоды згадваюцца як рэаліі добра вядомыя і шырока распаўсюджаныя. Відаць, першым калодным вуллем была борць, выпіленая з паваленага навальніцай бортнага дрэва. Паводле звычаёвага права і «Уставай на валокі» 1557 г. бортніку дазвалялася выпілоўваць са зламанага дрэва і вывозіць з лесу толькі борць, а верхавіну, камель з карэннямі абавязкова пакідаць. Спачатку істотна не ўплывалі на традыцыйны характар пчалярства, якое заставалася выключна лясным заняткам. Калоды ўстанаўлівалі на подкурах, пазней на двух паралельных брусах, якія ўрэзвалі ў ствол ці тоўстыя галіны дрэва. Калода (стаяк) Паступова разам з ляснымі сталі ўзнікаць сядзібныя пасекі, што было абумоўлена экалагічнымі і сацыяльна-эканамічнымі прычынамі: масавай вырубкай лесу, распаўсюджваннем такіх лясных промыслаў, як здабыча смалы-жывіцы, выраб паташу, выпальванне драўлянага вугалю, нарыхтоўка лесаматэрыялаў, а таксама павелічэннем мядовага падатку (да XVIII ст. з сядзібных пасекаў не спаганяўся). Калода (стаяк) У XVIII ст. калоды амаль поўнасцю выцеснілі борць і сталі асноўным відам пчалінага жытла. На Палессі ў канцы XVIII ст. нават у цяглых сялян (яны мала займаліся пчалярствам) было ў сярэднім па 1,5 калоды на гаспадарку. У сярэдзіне XIX ст. колькасць калодаў значна павялічылася (у Мазырскім павеце ў сярэднім на сялянскі двор прыпадала тры калодныя вуллі). У пач. XX ст. у асобных сялян палешукоў было да 300 калодаў, для абслугоўвання якіх выкарыстоўвалася наёмная праца. Яшчэ большыя пасекі былі ў засцянковай шляхты (да 500 калод). У добры год з кожнай калоды бралі па тры вядры мёду. |
|