МЯЛА, мялкаГалоўная »
МЯЛА, мялка — прылада (станок) для мяцця сырамятнай скуры. Мялы для сырыцы
Найбольш старажытны тып мялкі — 2 калы даўжынёю да 4 м і груз (кола, калодка, жоран). Скуру разразалі на палосы шырынёю каля 30 см і сшывалі ў кольцападобны пас даўжынёю да 5 м, перакідвалі яго цераз перакладзіну, а ўнізе мацавалі груз. Іншы раз палосы сшывалі разам па канцах, адзін канец прывязвалі вяроўкай да бэлькі, а да другога чаплялі груз.
Працавалі звычайна 5 мужчын: 4 чалавекі прасоўвалі паміж палосамі скуры накрыж калы ( жэрдкі), 5-ы раскручваў груз, пакуль скура не звівалася ў вяроўку. Калі груз падымаўся ўгору, рабочыя націскалі калы ўніз. Калі груз круціўся ў адваротны бок, калы хутка падымалі да перакладзіны. Працэс мяцця (вярчэння) сырамяці доўжыўся 12 — 16 гадзін з перапынкамі прыкладна праз кожныя 3 гадзіны для тлушчэння (змазвання дзёгцем) скуры. Іншы раз мяццё ажыццяўлялі 3 чалавекі з дапамогай аднаго кала.
Другі тып мялы выкарыстоўваўся пераважна ў мястэчках. Яго састаўныя часткі: драўляны слуп, замацаваны ў падлозе хаты або ўкапаны ў зямлю ў хляве, 1-2 дошкі, паралельна насаджаныя на яго. Змазаная дзёгцем скура замацоўвалася клінам у адтуліне слупа. Двое мужчын круцілі дошкі то ў адзін, то ў другі бок, скура накручвалася на калкі вакол слупа, расцягвалася і змякчалася. Ручная праца магла замяняцца коннай цягай.
Аўтар: Н.I. Буракоўская Крыніца: Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І.П. Шамякін (галоўны рэдактар) [і інш.]. - Мінск: БелСЭ, 1989. - 375 с. |