ДНЕПРА-ДАНЕЦКАЯ КУЛЬТУРА,
грабеньчата-накольчатай керамікі культура – археалагічная культура неалітычных плямёнаў, якія ў 2-й палове 5-га – 3-м тысячагоддзі да н.э. насялялі тэрыторыю ад сярэдняга цячэння Прыпяці, Случы, Гарыні, Бярэзіны і Іпуці да сярэдняга цячэння Северскага Данца.
Насельніцтва займалася рыбалоўствам, паляваннем і збіральніцтвам, зараджаліся земляробства і жывёлагадоўля. Паселішчы даўжынёю да 300 м размяшчаліся ў далінах рэк, каля вадаёмаў на ўзвышэннях поймы і каля краёў 1-й надпоймавай тэрасы, складаліся з 1 – 8 драўляных, наземных або ледзь заглыбленых у зямлю жытлаў плошчаю 10 – 50 квадратных метраў, якія размяшчаліся ланцужком. Пасярэдзіне жытлаў былі адкрытыя
агнішчы. Найбольш старажытныя жытлы памерам 3 – 4/3 м мелі авальную форму, пазней пашырыліся прамавугольным памерам ад 3/2 да 8/7. Пахавальны
абрад – трупапалажэнне. Калектыўныя пахаванні ў вялікіх ямах – могілках змяніліся адзінкавымі пахаваннямі ў авальных і прамавугольных магілах, нябожчыкаў абсыпалі вохрай.
На раннім этапе насельніцтва вырабляла шыракадонныя вастрадонныя пасудзіны з высокай канічнай ніжняй часткай (у гліну дабаўлялі раслінныя дамешкі, шамот, потым пясок і жарству). Пазней побач з разнамерным вастрадонным посудам ужываўся пласкадонны, з крыху адагнутым патоўшчаным венчыкам, упрыгожаны дробназубчастым, накольчатым, лапчастым
арнаментам. У арнаментацыі керамікі вылучана 28 кампазіцый – ад рэдкіх суцэльных, паясных або сеткападобных да густых папярочна – паясных у спалучэнні з дыяганальнымі і шахматнымі зонамі, паясамі звіслых трохвугольнікаў, прамавугольнікаў, ромбаў. На познім этапе днепра-данецкай культуры занальныя ўзоры ўскладнены ялінкападобнымі матывамі, патроенымі радамі; асобныя зоны падкрэслены акаймаваннямі з разнародных элементаў. На адным гаршку выяўлена міфалагічная сцэнка "мужчына і качка". Сярод упрыгожанняў – падвескі з прасвідраваных зубоў аленя, пласціны з іклаў дзіка, кольцападобныя, цыліндрычныя, шарападобныя пацеркі або пранізкі з каменю і ракавін. У арнаментацыі днепра-данецкай культуры шукаюць вытокі беларускіх геаметрычных арнаментаў.
Аўтар: У.Ф.Ісаенка
Крыніца: Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І.П. Шамякін (галоўны рэдактар) [і інш.]. - Мінск: БелСЭ, 1989. - 375 с.