НАРОДНАЕ ВЕРШАСКЛАДАННЕ — самая старажытная сістэма вершаскладання, якая ўзнікла ў народнай паэтычнай творчасці ўсходніх славян у перыяд сінкрэтычнага мастацтва, дзе слова існавала неаддзельна ад музыкі, жэста, руху.

Народны верш спяваўся або напеўна дэкламаваўся. Так, рускія быліны, украінскія думы, беларускія замовы і галашэнні вымаўляліся нараспеў, нярэдка ў суправаджэнні (за выключэннем замоў і галашэнняў) музычных інструментаў (гусляў, кобзы, ліры). Асабліва цесна звязаны слова і мелодыя, сэнс і гучанне ў беларускіх народных песнях (гістарычных, каляндарна-абрадавых, лірычных).

У народным вершы вялікую ролю адыгрываў чыста музычны прынцып арганізацыі рытму: у аснове сувымернасці была колькасць часу, неабходная для вымаўлення першаснай рытмічнай адзінкі — склада. У выніку слова настолькі падначальвалася напеву, што часта пазбаўлялася граматычнага націску або ён перастаўляўся з аднаго склада на другі, у вершаваных радках з'яўляліся лішнія словы, асобныя склады расцягваліся або сцягваліся (замест «у» і «і» з'яўляліся «ў» і «й»). Пазней, калі вершаваны тэкст пачаў паступова адасабляцца ад мелодыі, арганізуючым рытмічным пачаткам народнага верша стаў моцны (апорны) націск, які падпарадкоўваў сабе націскі суседніх слоў (не толькі дапаможных, але і самастойных). Чаргаванне пэўнай колькасці такіх націскаў у вершаваных радках стварала рытм танічнага ў сваёй аснове народнага верша.

Існуюць 2 тыпы народнага верша: напеўны і гутарковы, або рэчытатыўны. Гутарковы верш больш позні, у ім у адрозненне ад напеўнага некалькі меншая сувязь з музыкай (напевам). Пашыраныя яго формы — былінны верш, раёшнік. Напеўны верш таксама неаднастайны. Даследчык беларускага фальклору І.Насовіч у прадмове да зборніка «Беларускія песні» (1874) вылучаў у залежнасці ад колькасці апорных націскаў 3 віды народнага напеўнага верша — «у адзін тэмп»:

«у два тэмпы»:

«у тры тэмпы»:

Песенны рытм «у тры тэмпы» найбольш пашыраны ў старажытных песнях. Магчыма, ён паўплываў на рытміку былін, для якіх у пераважнай большасці таксама характэрны 3 моцныя націскі ў вершаваных радках.

Народнае вершаскладанне паступова відазмянялася пад уплывам літаратурнага верша, які ўзнік у беларусаў у пачатку 16 ст., — антычнага (метрычнага) верша ў паэзіі на лацінскай мове і сілабічнага ў паэзіі на старабеларускай мове.

Літаратурны верш з яго роўнаскладовасцю радкоў, раўнамернасцю чаргавання моцных (доўгіх) і слабых (кароткіх) складоў адчувальна ўплываў на чыста танічныя прынцыпы народнага верша. З 16 ст. ў вершы народных песень узнікаюць сілабатанічныя формы, што аб'ядноўваюць ранейшыя прыкметы тонікі (аднолькавая колькасць рытмічных акцэнтаў у радках) з новымі прыкметамі сілабізму (аднолькавая колькасць складоў). У песнях з'яўляюцца рыфмы, строфы; у сваю чаргу раннія сілабатанічныя формы народнага верша пачалі ўплываць на літаратурны сілабічны верш, паскараючы фарміраванне сілаба-танічнага вершаскладання.