ПАЛІТОНІМЫГалоўная »
ПАЛІТОНІМЫ (грэч. politeia дзяржава + опута імя) — назва народаў адпаведна іх дзяржаўна-палітычнай прыналсжнасці. Паходзіць ад назвы тэрыторыі (Украіна — украінцы, Італія — італьянцы) ці ад этноніма аднаго з плямёнаў, народаў, што даў назву дзяржаве (русы — Русь, палякі — Польшча, шведы — Швецыя, франкі — Францыя).
На тэрыторыі Беларусі адным з першых палітонімаў была назва палачане, што ў IX ст. вызначала частку крывічоў, у X — XIII стст. — насельніцтва Полацкага княства. Першапачаткова (IX — X стст.) ролю палітоніма адыгрываў і этнонім русы, якім вызначалі ўсіх падданых зямлі русаў на чале з кіеўскімі князямі. У XVI — XVIII стст. у якасці палітоніма выступала назва літвіны, якой называлі ўсіх жыхароў Вялікага Княства Літоўскага. У канцы XVIII — XIX ст. на значную частку насельніцтва Беларусі (пераважна праваслаўнага) у якасці палітоніма распаўсюдзілася назва рускія, якая мела яшчэ і канфесійны сэнс.
Па меры этнічнай кансалідацыі розных тэрытарыяльных групаў народаў палітонімы часта трансфармуюцца ў этнонімы (жыхары Францыі — французы) або існуюць разам з этнонімамі розных народаў адной дзяржавы (жыхары Югаславіі — югаславы, сербы, харваты, славенцы і інш.).
Крыніца: «Краязнаўчая газета» №14 (655) сакавік 2017 год |