НАВАГРУДСКІ ГІСТОРЫКА-КРАЯЗНАЎЧЫ МУЗЕЙ заснаваны ў 1987 г., экспазіцыя адкрыта з 1992 г.
Свята-Мікалаеўскі сабор і будынак музея
У 9 залах прадстаўлена гісторыя і культура горада і рэгіёна ў перыяд з X да сярэдзіны XX ст.:
Навагрудак як галоўны
горад беларускага Панямоння, цэнтр аб’яднання беларускіх і літоўскіх зямель у
Вялікае Княства Літоўскае і яго першая сталіца, месца каранацыі князя Міндоўга; гісторыя габрэйскай і татарскай абшчын Навагрудка, праваслаўных і каталіцкіх храмаў, сінагогі і мячэці; славутыя навагрудчане, якія ўнеслі значны ўклад у навуку і культуру Беларусі, Еўропы і ўсяго свету; этнаграфія, а таксама Навагрудчына ў гады
Вялікай Айчыннай вайны.
На асобнай пляцоўцы ў 2007 г. створана экспазіцыя "Музей габрэйскага супраціўлення на Навагрудчыне ў гады Халакоста”. Гэта адзіны музей у Беларусі, створаны на месцы былога гета, у якім прадстаўлена гісторыя самых паспяховых у акупаванай нацыстамі Еўропе ўцёкаў праз тунель, збудаваны вязнямі, а таксама гісторыя габрэйскага партызанскага атрада Бельскага.
Музей праводзіць канферэнцыі па гісторыі Навагрудчыны і тэме Халакоста, ажыццяўляе праект "Крытычны разгляд гісторыі праз дыялог пакаленняў "Раскажы мне сваё жыццё". Штогод музей наведвае звыш 9 тысяч чалавек. Агульная колькасць адзінак захоўвання — 21579. Асаблівую каштоўнасць маюць асабістыя архівы сусветна вядомага вучонага ў галіне астранаўтыкі Б.Кіта і мастака В.Сташчанюка, скарб бронзавых бранзалетаў з раскопак гарадзішча VIII — X стст. на гары Радагошча. Праводзяцца музейныя заняткі, тэматычныя экскурсіі і лекцыі.