ДЗЯЖА, дзежка, хлебніца – пасудзіна для заквашвання цеста, бандарны выраб. Лакальная назва квашня. Мела форму звужанай кверху шырокай бочачкі (вышыня звычайна раўнялася дыяметру вусця, аб’ём 20 – 30 л), накрыўка (вечка) з абечкам. Дзяжа малых памераў (дзежка, ці блінніца) служыла для заквашвання цеста на бліны. Рабілі дзяжу звычайна з дубовых клёпак, часам з хваёвых (тады ставілі 2 – 3 дубовыя клёпкі, дуб паскараў працэс квашання і надаваў цесту лёгкі спецыфічны водар).


Функцыянальнае выкарыстанне дзяжы цесна звязана з культам хлеба, абумоўлівала яе асаблівае значэнне сярод хатняга начыння і прадметаў ужытку. У інтэр’еры сялянскай хаты дзяжы адводзілі пачэснае месца: ставілі на покуці пад абразамі, накрывалі ручніком – "набожнікам". Яна выконвала важную ролю ў абрадзе вяселля. Благаслаўляючы на шлюб, нявесту з расплеценай касой пад гукі вясельных песень цырымонна садзілі на дзяжу (на пасад). Гэты агульнаславянскі звычай сімвалізаваў уступленне ў пару жыццёвай сталасці. Накрыўку дзяжы выкарыстоўвалі на ўрачыстым паднашэнні хлеба – солі, каравая і інш. Пры наваселлі дзяжу ўрачыста ўносілі ў дом у ліку першых рэчаў. Перш чым скарыстаць новую дзяжу, яе "прыручалі": ставілі на суткі побач са старой на адной посцілцы пад адной покрыўкай. У сельскай мясцовасці бытавала да сярэдзіны 20 ст.