ПАЛІВАНАЯ КЕРАМІКАГалоўная »
ПАЛІВАНАЯ КЕРАМІКА — ганчарныя вырабы, пакрытыя з засцерагальна-дэкаратыўнай мэтай тонкім слоем шклопадобнай палівы. На тэрыторыі Беларусі вядомая з XII ст. (дэкаратыўныя паліваныя пліткі на падлозе і сценах храмаў у Гродне, Полацку, Тураве, Пінску і інш.). У перыяд позняга феадалізму ў многіх гарадах была пашыраная вытворчасць паліванай кафлі і сталовага посуду. Масавае распаўсюджанне паліванай керамікі ў народным ганчарстве адбылося ў другой палове XIX ст.
Паліву наносілі на вырабы перад абпальваннем або пасля яго двума спосабамі — вадкім і сухім. Рамеснікі ў заходніх раёнах Беларусі выкарыстоўвалі пераважна вадкую паліву, асноўныя кампаненты якой былі змяшаныя з вадой або рэдкім мучным клейстарам (членфай). Другі спосаб бытаваў пераважна на ўсходзе, часам адначасова з першым. Кераміку напачатку абмазвалі дзёгцем, потым абсыналі праз густое сітца (пытлік) парашком палівы або абкачвалі ў ім. Цалкам паліваныя вырабы ў народзе часта называлі паліванец, паліванка.
Кераміка, пакрытая празрыстай бясколернай палівай, у залежнасці ад тэмпературы і вышыні агню ў працэсе абпальвання набывала блізкую да натуральнай чырвона-карычневую або зеленаватую афарбоўку. 3-за нераўнамернага абпальвання на зялёным фоне часам выступалі светла-вохрыстыя плямы (такі носуд «у яблыкі» цаніўся асабліва высока). Паліваную кераміку аздаблялі контррольефным лінейна-хвалістым арнаментам, надпаліўнай (зрэдку надпаліўнай) размалёўкай. Традыцыйпыя спосабы яе вытворчасці выкарыстоўваюцца ў наш час ганчарамі-надомнікамі, a таксама на спецыялізаваных прадпрыемствах, што займаюцца мастацкай керамікай.
Крыніца: «Краязнаўчая газета» №14 (655) сакавік 2017 год |