НАРВЕНСКАЯ КУЛЬТУРА — археалагічная культура неалітычных плямён, якія ў 4 — 3-м тысячагоддзях да н.э. насялялі тэрыторыю Паўднёва-Усходняй Прыбалтыкі і Поўначы Беларусі. Насельніцтва займалася рыбалоўствам, паляваннем і
збіральніцтвам, у канцы неаліту зараджаліся
земляробства і
жывёлагадоўля.
Нарвенская культура. Касцяныя і рагавыя вырабы са стаянкі Зацэнне:
1 - абломак кінжала, 2 - гарпун, 3 - сякера, 4, 5, 8 - матыкі,
6 - цясла, 7 - прылада з трубчатай косці Паселішчы размяшчаліся на берагах вадаёмаў, пры вытоках або ўпадзенні невялікіх рэчак. Жытлы наземныя, чатырохвугольныя ў плане, з двухсхільнай страхой. Сцены рабілі з вертыкальна ўбітых у зямлю завостраных калоў. Пасярэдзіне жытлаў, размяшчаліся адкрытыя
агнішчы на пясчанай падсыпцы.
Плямёны нарвенскай культуры выраблялі вялікія вастрадонныя
гаршкі з плаўна выступаючым корпусам і прамымі венчыкамі, краі якіх нярэдка патаўшчаліся і скошваліся ўсярэдзіну. Паверхня пасудзін аздаблялася арнаментамі з грабеньчатых і вусеневых адбіткаў, насечак, нарэзаў у выглядзе гарызантальных паяскоў, ялінак, зігзагаў, ромбаў, якія часам групаваліся ў асобныя зоны. У
арнаментацыі прасочваюцца стылізаваныя выявы раслін, змей, птушак. Сярод упрыгожанняў — падвескі з прасвідраваных зубоў жывёл і бурштыну. Некаторыя касцяныя і рагавыя вырабы (наканечнікі стрэл,
матыкі) упрыгожваліся наразным арнаментам з паралельных ліній, зігзагаў, косай сеткі.