Сустрэча з Алесем Каско ў Чудзінскай сярэдняй школе
Нарадзіўся Алесь Каско 10 снежня 1951 года ў вёсцы Чудзін, што на Ганцаўшчыне, дзе стваралі свае цудоўныя казкі чудзінскія казачнікі Дудар і Кулеш. Недалёка ад вёскі на хутары жыў і працаваў беларускі этнограф і фалькларыст Аляксандр Сержпутоўскі. Бацька паэта Кастусь Рыгоравіч славіўся на ўсю акругу як майстар на ўсе рукі. У часы вайны змагаўся з ворагам у партызанскім атрадзе, a затым на фронце. Маці Аксеня працавала ў мясцовым калгасе трактарысткай і паспявала выхоўваць шасцярых дзяцей. Алесь рос цікаўным, дапытлівым хлопчыкам, захопліваўся чытаннем кніг. Цудоўная палеская прырода, багата насычанае фальклорам асяроддзе роднай вёскі паспрыяла таму, што Алесь пачаў пісаць вершы вельмі рана: першы яго друкаваны верш «Пралескі» з'явіўся ў ганцавіцкай раённай газеце «Савецкае Палессе» ў 1968 годзе. Галоўным рэдактарам газеты ў той час працаваў таленавіты журналіст, пісьменнік Васіль Праскураў, пры якім у «раёнцы» была выпеставаная цэлая літаратурная кагорта. Літаратурнае аб'яднанне «Рунь», якое існавала пры газеце, узначальваў паэт Віктар Гардзей. Алесь Каско згадвае, што і Васіль Праскураў, і Віктар Гардзей, сталі яго першымі дарадцамі на пачатку шляху ў паэзію. На добрых настаўнікаў Алесю Каско шанцавала і тады, калі ён вучыўся на філалагічным факультэце Брэсцкага педінстытута, дзе на яго вялікі ўплыў аказаў таленавіты педагог, вядомы пісьменнік, прафесар, загадчык кафедры беларускай літаратуры Уладзімір Калеснік. У часы вучобы Алесь пасябраваў са студэнтамі-паэтамі А.Разанавым, В.Жуковічам, М.Пракаповічам. У студэнцкія гады вершы Алеся з'явіліся і ў рэспубліканскім друку (газета «Чырвоная змена» і інш). Пасля заканчэння педінстытута, вучобу ў якім перапыняла служба ў войску, ён восем гадоў працаваў карэспандэнтам жабінкаўскай раённай газеты «Сельская праўда», затым быў рэдактарам на Брэсцкай абласной студыі тэлебачання. У 1984 годзе Алеся Каско прынялі ў Саюз пісьменнікаў, а з 1991 года ён узначальваў Брэсцкае аддзяленне пісьменнікаў. Вынікам яго плённай працы на паэтычнай ніве з'явіліся паэтычныя зборнікі «Скразная лінія», «45 вершаў», «Трохкроп'е», а за кнігу «Час прысутнасці» паэт быў адзначаны Літаратурнай прэміяй імя А.Куляшова. У 2001 годзе Алесь Каско запісаў казкі землякоў-чудзінцаў і выдаў іх у зборніку «Чыстага ўсё нячыстае баіцца». Ён таксама лаўрэат прэміі У.Калесніка, і быў першым, хто атрымаў уведзенную на Брэстчыне незвычайную літаратурную мядовую прэмію, – пуд мёду. Прэмію гэтую заснаваў паэт і пчаляр з Пружанаў Мікола Папека. Дарэчы, яму Алесь Каско прысвяціў верш «Забыты вулей». Памятае паэт і пра малых чытачоў: для іх ён напісаў кнігу «Два сонцы». Алесь Каско вызначыўся таксама як перакладчык: шмат вершаў на беларускую мову пераклаў з польскай, нямецкай, рускай, украінскай, македонскай моваў.
Сустрэча з Алесем Каско ў Чудзінскай сярэдняй школе
Сёлета яго вершы надрукавала найстарэйшае у Расіі выданне — мастацкі часопіс «Сибирские огни». А зусім нядаўна ў брэсцкім выдавецтве «Альтэрнатыва» выйшаў новы паэтычны зборнік Алеся Каско – «Нічога больш». Уражвае верш «Не там», прысвечаны Максіму Багдановічу: Ах, з Крыма вярнуць Максіма? Баімся, што пустата магільна жахне: зусім не яго тлен вякуе там.
Глыбока кранае душу верш «Не сустрэцца...», які паэт прысвяціў самаму дарагому чалавеку на свеце — сваёй матулі: Больш ніколі не сустрэцца. Ты, вядома ж, за той брамай, за якую з цяжкім сэрцам не пускаюць, мама.
Алесь Каско непакоіцца за лёс Радзімы, пагрозу яе незалежнасці ён бачыць з усходу: Што край мой на іхняй карце? Абшару малюсенькі ўскраек. Яшчэ не ўтаптаны ў дарогу хлеба акраец.
Паэт шануе родную мову, размаўляе толькі на ёй. Наказ Францішка Багушэвіча «Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі!» — для Алеся Каско святы. Вось радкі з верша «Мужная мова»: Мая родная мужная мова, ты ўвесь век бараніл а сябе.
Сустрэча з Алесем Каско ў Чудзінскай сярэдняй школе
Талент паэта не застаўся незаўважаны: яго прозвішча, як і прозвішчы іншых таленавітых пісьменнікаў Ганцаўшчыны, увекавечанае на адным з скульптурных завіткоў, усталяваных у цэнтры горада на Алеі паэтаў. Зараз Алесь Каско жыве разам са сваёй надзейнай спадарожніцай жыцця Людмілай Канстанцінаўнай у Жабінцы, працуе ў раённай газеце «Сельская праўда», дзе на грамадскіх пачатках узначальвае літаратурную старонку «Плынь». Пры Жабінкаўскай раённай бібліятэцы Алесь Каско з'яўляецца куратарам літаратурнай студыі маладых. Ён часты госць у сярэдніх школах Жабінкі і раёна, у ліцэі. He забывае ён і сваіх зямлякоў: сустракаецца з вучнямі Чудзінскай школы, з аднавяскоўцамі. Памятае Алесь Каско і аб тых паэтах Ганцаўшчыны, якіх няма зараз з намі. Шмат ён зрабіў па ўпарадкаванні месцаў пахаванняў Міхася Рудкоўскага, Івана Кірэйчыка. З яго дапамогай выйшла ў Брэсце пасмяротна кніга Васіля Праскурава «Наўсцяж вясковай вуліцы».
Віншуем паважанага Алеся Канстанцінавіча з юбілеем і спадзяемся, што ён парадуе нас новымі творамі. Жадаем таксама спадарожнага ветру ў паэтычныя ветразі, моцнага здароў'я, сямейнага дабрабыту.
|