Менавіта тут, па ўласным прызнанні Артура Бартэльса "ў Мінскай губерні”, 205 гадоў таму прыйшоў на свет гэты знакаміты мастак-сатырык, паэт, драматург, публіцыст, кампазітар і спявак.
Калі б існаваў тэрмін "універсальны баец культурнага фронту”, то герой нашага аповеду такі ганаровы тытул атрымаў бы адным з першых. Сапраўды, хто, калі не Артур Бартэльс?
Нярэдка так бывае, што пуцяводнай ніццю да цікавых могілак ці ўнікальных помнікаў аказваецца звычайны фотазыдмак. Часам для гэтага не патрэбныя архіўныя пошукі ці паляванне на інтэрнэт-аукцыёнах.
Міхась Раманюк
Вядомы беларускі этнограф Міхась Раманюк (1944–1997) на сваім, верагодна, самым пазнаваным фотаздымку, апублікаваным на першых старонках яго альбома "Беларускія народныя крыжы”, глядзіць на нас, прысеўшы побач з вялікім драўляным крыжом і паклаўшы руку на калоду, якая ляжыць перад ім. Подпіс знізу, за нумарам адзін у альбоме, сведчыць, што гэта могілкі вёскі Хатынічы Ганцавіцкага раёну, 1989 год, верагодна, ранняя восень.
Знаёмства нашае адбылося яшчэ ў далёкім 1987 годзе, калі пасля заканчэння Мінскага інстытута культуры (цяпер універсітэт) мы з братам Анатолем былі накіраваныя ў Брэст: я — загадчыкам клуба брэсцкага мясакамбіната, брат — дырэктарам Дома культуры завода бытавой хіміі. Сустрэліся на літаратурным пасяджэнні абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў.
Нам з братам было па 25 гадоў, мы ўжо друкаваліся ў часопісе "Маладосць”, тыднёвіку "ЛіМ” і лічылі сябе амаль што геніямі. Вось чаму тады, на першай сустрэчы, калі Алесь Каско пачаў разбіваць нашыя "геніяльныя” вершы ўшчэнт, я хоць і знайшоў у сабе сілы прамаўчаць, але падумаў: "Які жорсткі чалавек!” На хвілю нашыя позіркі перастрэліся. Падалося, што гэта я злавіў яго, сфатаграфаваў, аднак – то ён мяне падлавіў…
10 марта 2021 года Вячеславу Иосифовичу Нестеруку, одному из самых известных на Ганцевщине школьных учителей, исполнилось бы 90 лет.
Вячеслав Иосифович Нестерук
Увы, вот уже год, как его не стало. Но память об этом удивительном человеке живёт не только в деревне Большие Круговичи, где он жил и работал в местной школе, но и практически по всей Беларуси, куда забросила судьба его бывших учеников.
Гісторыя літаратуры складаецца не толькі з твораў, паэтычных, празаічных, драматургічных, але і з асабістых лёсаў паэтаў, празаікаў, драматургаў. I кожны з іх мае свой шлях, у кожнага свае радасці і пакуты, свае ўзлёты і падзенні, свае анёлы і дэманы. Яны пішуць як Бог на душу пакладзе. Бывае, слязьмі, бывае, крывёю... Пазней гэтыя творы становяцца хрэстаматыйнымі, узорнымі і надзвычай прыцягальнымі.
З Алесем Каско мне ўпершыню давялося сустрэцца на радзіме паэта, у час святкавання Дня беларускага пісьменства ў Ганцавічах. Пазнаёміў мяне з Алесем таксама ўраджэнец Ганцаўшчыны, сябра Каско, паэт Віктар Гардзей.
Вядомы паэт Берасцейшчыны і Беларусі Міхась Рудкоўскі выйшаў з літаратурнага пакалення шасцідзясятнікаў, якое ўзбагаціла беларускую літаратуру нацыянальна-патрыятычным, антываенным і гуманістычна-філасофскім пафасам.
Багатая зямля беларуская на таленавітых людзей, у тым ліку і на паэтаў ды пісьменнікаў. І наша Берасцейшчына – таксама. На адной толькі Ганцаўшчыне лічыць – не пералічыць літаратурных зорак-знакамітасцей. Амаль кожная вёсачка, кожнае ганцавіцкае сяльцо маюць сваіх творцаў.
Адзін з самых вядомых сучасных беларускіх паэтаў Алесь Каско атрымаў абласную прэмію імя Уладзіміра Калесніка ў 2008 годзе за сумесную з Міколам Пракаповічам і Міхасём Рудкоўскім кнігу вершаў "Трохперсце".
Родныя мясціны былі крыніцай натхнення для Міхася Рудкоўскага – самабытнага паэта з глыбінкі Палесся, лаўрэата прэміі імя Уладзіміра Калесніка (пасмяротна).
Палессе – рэгіён, які ў ХХ ст. стаў вядомы сваёй унікальнасцю. Адасоблены ад свету народ, які жыў у цяжкапраходных лясах ды балотах, захаваў шмат з таго, што было сцёрта з памяці ў жыхароў іншых рэгіёнаў. Таму палеская зямля заўжды прыцягвала да сябе ўвагу даследчыкаў. Нярэдка ў поле зроку траплялі і вёскі, якія сёння ўваходзяць у склад Ганцавікага раёна. Гэтаму куточку зямлі прысвяціў многія старонкі сваіх прац Юзаф Абрэмбскі – польскі навуковец, доктар сацыяльнай антрапалогіі. У сярэдзіне 1930-х гг. ён праводзіў на Палессі палявыя даследаванні і запісаў шмат цікавых успамінаў, якія па сённяшні дзень не страцілі навуковай і тым больш краязнаўчай каштоўнасці. У дадзенай публікацыі рэпрэзентуецца тэма паншчыны, адмененай у Расійскай Імперыі ў 1861 г.
Менавіта так вядомы беларускі літаратар Уладзімір Андрэевіч Калеснік назваў Міколу Купрэева. I было за што: амаль усю Беларусь, а найперш – Палессе таленавіты пісьменнік абышоў пехатою са сваёй вернай спадарожніцай – кульбай.
У нашы неспакойныя дні людзям патрэбна тое, што ачысціць душу адчуваннем
прыгажосці, наблізіць да філасофскага разумення свету. Усё гэта ёсць у паэзіі
Віктара Гардзея, дзе адчуваецца трапяткое рэагаванне на з’явы ды падзеі
рэчаіснасці і цесная душэўная сувязь з прыродай.
Я не з тых, хто прэпаруе і раскладвае вершы па палічках і раздзелах – гэта грамадзянская лірыка, а гэта нацыянальна-патрыятычная, гэта творы пра прыроду, а гэта пра каханне, тут метрыка такая, а там рытміка гэткая, во рыфма мужчынская, а во жаночая, тут вершы класічна-традыцыйныя, а тут верлібры (пакінем усю гэтую пазатворчую матэматыку нашым руплівым літаратуразнаўцам). Сама ж паэзія, як даўно сказана, альбо ёсць, альбо яе няма. І калі яна ёсць, то пра яе сутнасць трэба гаварыць, хоць і наўзбочнымі, але яе ж катэгорыямі, шукаючы высокі чалавечы дух творцы ў яго спрадвечным прыземленым быцці. Прасцей кажучы, справа літаратурнага крытыка адкрываць (калі хочаце – прапагандаваць, рэкламаваць) чытачу Паэзію і Паэтаў, а не вершыкі і вершаскладальнікаў. Прынамсі, я разумею гэта так і такога падыходу пры рэцэнзаванні паэтычных кніг прытрымліваюся.
Калі вы маеце нейкую інфармацыю пра гісторыю, культуру, этнаграфію Ганцаўшчыны і хацелі б яе змясціць у сеціве,
вы можаце звязацца з намі напісаўшы ў форму зваротнай сувязі.
Гісторыя літаратуры складаецца не толькі з твораў, паэтычных, празаічных, драматургічных, але і з асабістых лёсаў паэтаў, празаікаў, драматургаў. I кожны з іх мае свой шлях, у кожнага свае радасці і пакуты, свае ўзлёты і падзенні, свае анёлы і дэманы. Яны пішуць як Бог на душу пакладзе. Бывае, слязьмі, бывае, крывёю... Пазней гэтыя творы становяцца хрэстаматыйнымі, узорнымі і надзвычай прыцягальнымі.
Я не з тых, хто прэпаруе і раскладвае вершы па палічках і раздзелах – гэта грамадзянская лірыка, а гэта нацыянальна-патрыятычная, гэта творы пра прыроду, а гэта пра каханне, тут метрыка такая, а там рытміка гэткая, во рыфма мужчынская, а во жаночая, тут вершы класічна-традыцыйныя, а тут верлібры (пакінем усю гэтую пазатворчую матэматыку нашым руплівым літаратуразнаўцам). Сама ж паэзія, як даўно сказана, альбо ёсць, альбо яе няма. І калі яна ёсць, то пра яе сутнасць трэба гаварыць, хоць і наўзбочнымі, але яе ж катэгорыямі, шукаючы высокі чалавечы дух творцы ў яго спрадвечным прыземленым быцці. Прасцей кажучы, справа літаратурнага крытыка адкрываць (калі хочаце – прапагандаваць, рэкламаваць) чытачу Паэзію і Паэтаў, а не вершыкі і вершаскладальнікаў. Прынамсі, я разумею гэта так і такога падыходу пры рэцэнзаванні паэтычных кніг прытрымліваюся.