Гісторыя літаратуры складаецца не толькі з твораў, паэтычных, празаічных, драматургічных, але і з асабістых лёсаў паэтаў, празаікаў, драматургаў. I кожны з іх мае свой шлях, у кожнага свае радасці і пакуты, свае ўзлёты і падзенні, свае анёлы і дэманы. Яны пішуць як Бог на душу пакладзе. Бывае, слязьмі, бывае, крывёю... Пазней гэтыя творы становяцца хрэстаматыйнымі, узорнымі і надзвычай прыцягальнымі.
З Алесем Каско мне ўпершыню давялося сустрэцца на радзіме паэта, у час святкавання Дня беларускага пісьменства ў Ганцавічах. Пазнаёміў мяне з Алесем таксама ўраджэнец Ганцаўшчыны, сябра Каско, паэт Віктар Гардзей.
Вядомы паэт Берасцейшчыны і Беларусі Міхась Рудкоўскі выйшаў з літаратурнага пакалення шасцідзясятнікаў, якое ўзбагаціла беларускую літаратуру нацыянальна-патрыятычным, антываенным і гуманістычна-філасофскім пафасам.
Багатая зямля беларуская на таленавітых людзей, у тым ліку і на паэтаў ды пісьменнікаў. І наша Берасцейшчына – таксама. На адной толькі Ганцаўшчыне лічыць – не пералічыць літаратурных зорак-знакамітасцей. Амаль кожная вёсачка, кожнае ганцавіцкае сяльцо маюць сваіх творцаў.
Адзін з самых вядомых сучасных беларускіх паэтаў Алесь Каско атрымаў абласную прэмію імя Уладзіміра Калесніка ў 2008 годзе за сумесную з Міколам Пракаповічам і Міхасём Рудкоўскім кнігу вершаў "Трохперсце".
Родныя мясціны былі крыніцай натхнення для Міхася Рудкоўскага – самабытнага паэта з глыбінкі Палесся, лаўрэата прэміі імя Уладзіміра Калесніка (пасмяротна).
Палессе – рэгіён, які ў ХХ ст. стаў вядомы сваёй унікальнасцю. Адасоблены ад свету народ, які жыў у цяжкапраходных лясах ды балотах, захаваў шмат з таго, што было сцёрта з памяці ў жыхароў іншых рэгіёнаў. Таму палеская зямля заўжды прыцягвала да сябе ўвагу даследчыкаў. Нярэдка ў поле зроку траплялі і вёскі, якія сёння ўваходзяць у склад Ганцавікага раёна. Гэтаму куточку зямлі прысвяціў многія старонкі сваіх прац Юзаф Абрэмбскі – польскі навуковец, доктар сацыяльнай антрапалогіі. У сярэдзіне 1930-х гг. ён праводзіў на Палессі палявыя даследаванні і запісаў шмат цікавых успамінаў, якія па сённяшні дзень не страцілі навуковай і тым больш краязнаўчай каштоўнасці. У дадзенай публікацыі рэпрэзентуецца тэма паншчыны, адмененай у Расійскай Імперыі ў 1861 г.
Менавіта так вядомы беларускі літаратар Уладзімір Андрэевіч Калеснік назваў Міколу Купрэева. I было за што: амаль усю Беларусь, а найперш – Палессе таленавіты пісьменнік абышоў пехатою са сваёй вернай спадарожніцай – кульбай.
У нашы неспакойныя дні людзям патрэбна тое, што ачысціць душу адчуваннем
прыгажосці, наблізіць да філасофскага разумення свету. Усё гэта ёсць у паэзіі
Віктара Гардзея, дзе адчуваецца трапяткое рэагаванне на з’явы ды падзеі
рэчаіснасці і цесная душэўная сувязь з прыродай.
Я не з тых, хто прэпаруе і раскладвае вершы па палічках і раздзелах – гэта грамадзянская лірыка, а гэта нацыянальна-патрыятычная, гэта творы пра прыроду, а гэта пра каханне, тут метрыка такая, а там рытміка гэткая, во рыфма мужчынская, а во жаночая, тут вершы класічна-традыцыйныя, а тут верлібры (пакінем усю гэтую пазатворчую матэматыку нашым руплівым літаратуразнаўцам). Сама ж паэзія, як даўно сказана, альбо ёсць, альбо яе няма. І калі яна ёсць, то пра яе сутнасць трэба гаварыць, хоць і наўзбочнымі, але яе ж катэгорыямі, шукаючы высокі чалавечы дух творцы ў яго спрадвечным прыземленым быцці. Прасцей кажучы, справа літаратурнага крытыка адкрываць (калі хочаце – прапагандаваць, рэкламаваць) чытачу Паэзію і Паэтаў, а не вершыкі і вершаскладальнікаў. Прынамсі, я разумею гэта так і такога падыходу пры рэцэнзаванні паэтычных кніг прытрымліваюся.
У глыб Палесся, на Ганцаўшчыну ў вёску Люсіна, больш за стагоддзе таму прыехаў малады настаўнік, выпускнік Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі Канстанцін Міцкевіч. Тутэйшыя краявіды праз пэўны час увойдуць у знакамітую трылогію «На ростанях», а людзі стануць прататыпамі літаратурных герояў. Твор напіша Якуб Колас – той самы настаўнік з Люсіна. Сёння на Ганцаўшчыне ўсім жадаючым ахвотна раскажуць аб жыцці класіка беларускай літаратуры і яго настаўніцкай дзейнасці ў гэтым краі, але самыя падрабязныя аповяды можна пачуць у літаратурна-этнаграфічным музеі Люсінскай школы.
«В советское время нам рассказывали, что в сентябре 1939 г. советская власть принесла на наши земли свет и свободу. Говорить иначе тогда строго запрещалось. И не зря: приход большевиков был отмечен во многом мрачными красками. Об этом сохранились воспоминания свидетелей событий, в том числе наших земляков. Одно из них – в прошлом ганцевчанина Яна Тумиловича – перед вами».
Ён нарадзіўся 19 жніўня 1946 года ў вёсцы Малыя Круговічы. Як і ў большасці дзяцей пасляваеннага часу, яго маленства было няпростым. Галодныя пасляваенныя гады былі непараўнальна меншым няшчасцем для хлопчыка, чым страта маці. Пазней паэт прызнаваўся: "Успомніць бы матчыны вочы, згадаць бы, хто хлеба даваў". Але сваякі і аднавяскоўцы не далі ў крыўду Віцю. Прытулак ён знайшоў у сям’і дзеда Сцяпана. Выхаваннем будучага пісьменніка займаліся, па яго ўспамінах, цётка Альжбета ды настаўнікі роднай Круговіцкай сярэдняй школы.
Гутарка Леаніда Галубовіча з Міколам Купрэевым, якая адбылася ў пачатку 1994 года.
- Мікола, даволі пагаманілі мы з табою сам-насам, а вось зараз давай рызыкнём вынесці нашу размову на публіку. Усё вельмі проста, прынамсі, як для мяне, журналіста, які звык варушыць чалавечыя душы. Вось цыгарэты, вось кава... Кавы не п'еш?.. Пачакай, гляну ў буфет... Павінна недзе гарбата быць...
Ну што, цяпер можна пачынаць? А з чаго ж нам пачаць? Давай з каламбура: з чаго і з каго пачаўся паэт Мікола Купрэеў?
Калі вы маеце нейкую інфармацыю пра гісторыю, культуру, этнаграфію Ганцаўшчыны і хацелі б яе змясціць у сеціве,
вы можаце звязацца з намі напісаўшы ў форму зваротнай сувязі.
Гісторыя літаратуры складаецца не толькі з твораў, паэтычных, празаічных, драматургічных, але і з асабістых лёсаў паэтаў, празаікаў, драматургаў. I кожны з іх мае свой шлях, у кожнага свае радасці і пакуты, свае ўзлёты і падзенні, свае анёлы і дэманы. Яны пішуць як Бог на душу пакладзе. Бывае, слязьмі, бывае, крывёю... Пазней гэтыя творы становяцца хрэстаматыйнымі, узорнымі і надзвычай прыцягальнымі.
Я не з тых, хто прэпаруе і раскладвае вершы па палічках і раздзелах – гэта грамадзянская лірыка, а гэта нацыянальна-патрыятычная, гэта творы пра прыроду, а гэта пра каханне, тут метрыка такая, а там рытміка гэткая, во рыфма мужчынская, а во жаночая, тут вершы класічна-традыцыйныя, а тут верлібры (пакінем усю гэтую пазатворчую матэматыку нашым руплівым літаратуразнаўцам). Сама ж паэзія, як даўно сказана, альбо ёсць, альбо яе няма. І калі яна ёсць, то пра яе сутнасць трэба гаварыць, хоць і наўзбочнымі, але яе ж катэгорыямі, шукаючы высокі чалавечы дух творцы ў яго спрадвечным прыземленым быцці. Прасцей кажучы, справа літаратурнага крытыка адкрываць (калі хочаце – прапагандаваць, рэкламаваць) чытачу Паэзію і Паэтаў, а не вершыкі і вершаскладальнікаў. Прынамсі, я разумею гэта так і такога падыходу пры рэцэнзаванні паэтычных кніг прытрымліваюся.
У глыб Палесся, на Ганцаўшчыну ў вёску Люсіна, больш за стагоддзе таму прыехаў малады настаўнік, выпускнік Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі Канстанцін Міцкевіч. Тутэйшыя краявіды праз пэўны час увойдуць у знакамітую трылогію «На ростанях», а людзі стануць прататыпамі літаратурных герояў. Твор напіша Якуб Колас – той самы настаўнік з Люсіна. Сёння на Ганцаўшчыне ўсім жадаючым ахвотна раскажуць аб жыцці класіка беларускай літаратуры і яго настаўніцкай дзейнасці ў гэтым краі, але самыя падрабязныя аповяды можна пачуць у літаратурна-этнаграфічным музеі Люсінскай школы.
«В советское время нам рассказывали, что в сентябре 1939 г. советская власть принесла на наши земли свет и свободу. Говорить иначе тогда строго запрещалось. И не зря: приход большевиков был отмечен во многом мрачными красками. Об этом сохранились воспоминания свидетелей событий, в том числе наших земляков. Одно из них – в прошлом ганцевчанина Яна Тумиловича – перед вами».
Ён нарадзіўся 19 жніўня 1946 года ў вёсцы Малыя Круговічы. Як і ў большасці дзяцей пасляваеннага часу, яго маленства было няпростым. Галодныя пасляваенныя гады былі непараўнальна меншым няшчасцем для хлопчыка, чым страта маці. Пазней паэт прызнаваўся: "Успомніць бы матчыны вочы, згадаць бы, хто хлеба даваў". Але сваякі і аднавяскоўцы не далі ў крыўду Віцю. Прытулак ён знайшоў у сям’і дзеда Сцяпана. Выхаваннем будучага пісьменніка займаліся, па яго ўспамінах, цётка Альжбета ды настаўнікі роднай Круговіцкай сярэдняй школы.
Гутарка Леаніда Галубовіча з Міколам Купрэевым, якая адбылася ў пачатку 1994 года.
